Protez göz (oküler protez), doğuştan göz eksikliği, travma veya hastalık nedeniyle gözünü kaybeden bireyler için özel olarak tasarlanan tıbbi bir cihazdır. Estetik görünümün yeniden kazandırılmasının yanı sıra, yüz simetrisini korumak ve göz çukuru dokularının sağlıklı kalmasını sağlamak gibi işlevlere sahiptir.
Protez Göz Ne Zaman Gerekir?
- Travmatik Yaralanmalar: İş kazaları, trafik kazaları veya delici cisim yaralanmaları sonucu gözün kaybedilmesi
- Tümörler: Göz içi kanserleri (retinoblastom, melanom) nedeniyle cerrahi olarak gözün alınması
- Enfeksiyonlar: Tedaviye dirençli endoftalmi (göz içi iltihabı) vakaları
- Konjenital Anomaliler: Mikroftalmi (küçük göz) veya anoftalmi (gözün doğuştan olmaması)
- Ağır Glokom: İleri evre glokomda ağrıyı kontrol altına almak için enükleasyon
Protez Göz Yapım Süreci
- Göz Çukuru Ölçümü: Cerrahi sonrası iyileşme tamamlandığında (4-6 hafta), göz çukurunun alçı kalıbı alınır.
- Kişiye Özel Tasarım: Protez göz uzmanı (okülerist), hastanın sağlam göz rengi, iris deseni ve damar yapısını dijital olarak analiz eder.
- Malzeme Seçimi: Biyouyumlu akrilik malzemeden el işçiliği ile şekillendirilir.
- Montaj ve Ayarlama: Protez yerleştirilerek kapak hareketleriyle uyum testi yapılır.
Cerrahi Seçenekler
- Enükleasyon: Tüm göz küresinin çıkarılması
- Eviserasyon: İç dokuların temizlenmesi, skleranın korunması
- Orbital İmplant: Göz çukuru hacmini korumak için biyomateryal (hidroksiapatit, polimetil metakrilat) yerleştirilmesi
Protez Göz Bakımı
- Temizleme: Her gece özel solüsyonla temizlenmeli, musluk suyundan kaçınılmalı
- Çıkarma: Yatmadan önce çıkarılarak nemli ortamda saklanmalı
- Kontroller: 6 ayda bir okülerist tarafından yüzey cilası yenilenmeli
- Uyarı İşaretleri: Ağrı, kızarıklık veya akıntı durumunda derhal uzmana başvurulmalı
Yaşam Kalitesi ve Adaptasyon
- Psikolojik Destek: Protez kullanımına uyum sürecinde psikoterapi önerilir
- Fiziksel Aktivite: Yüzme ve temas sporları dışında kısıtlama yoktur
- Estetik Sonuçlar: Modern protezler doğal gözle ayırt edilemeyecek düzeyde gerçekçidir
Olası Komplikasyonlar ve Çözümler
- Protez Ülseri: Düzensiz yüzey nedeniyle kapak içinde yara → Yeniden cilalama
- Enfeksiyon: Hijyen eksikliğine bağlı konjonktivit → Antibiyotikli damlalar
- Göç Eden İmplant: Travma sonrası implant hareketi → Revizyon cerrahisi
- Kapak Sarkması: Protez ağırlığına bağlı pitozis → Blefaroplasti
Sık Sorulan Sorular
- Protez gözle görme sağlanır mı? Hayır, sadece kozmetik amaçlıdır.
- Kaç yılda bir değiştirilir? Ortalama 5 yılda bir yenilenmesi gerekir.
- MR’a girerken çıkarılmalı mı? Akrilik protezler MR uyumludur, çıkarılması gerekmez.
Kimler Protez Yapabilir?
Protez göz uygulaması, göz cerrahisi uzmanı ve okülerist işbirliğiyle gerçekleştirilir. Türkiye’de bu alanda hizmet veren merkezler arasında İstanbul Üniversitesi Göz Hastalıkları Ana Bilim Dalı ve Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi öne çıkmaktadır.
