Uykuda solunum durmaları (uyku apnesi), uyku sırasında tekrarlayan nefes kesilmeleriyle karakterize ciddi bir sağlık sorunudur. Tedavi edilmediğinde kalp hastalıkları, hipertansiyon ve gündüz aşırı uyku hali gibi komplikasyonlara yol açabilir. Bu yazıda, uyku apnesinin teşhis sürecinden modern tedavi yöntemlerine kadar tüm detayları bulabilirsiniz.

Teşhis Süreci: Polisomnografi
Uyku apnesinin kesin tanısı için polisomnografi adı verilen uyku testi uygulanır. Bu test sırasında hastanın beyin dalgaları, göz hareketleri, solunum ritmi, kandaki oksijen seviyesi ve kas aktivitesi kaydedilir. Test sonuçlarına göre apnenin tipi (obstrüktif, santral veya karma) ve şiddeti belirlenerek kişiye özel tedavi planı oluşturulur.

Tedavi Yöntemleri

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Kilo vermek: Obezite, obstrüktif uyku apnesinin en yaygın nedenidir. Vücut ağırlığının %10 azaltılması semptomları belirgin ölçüde hafifletir.
• Alkol ve sigaradan uzak durmak: Kas gevşetici etkisi olan alkol, üst solunum yolunun tıkanmasını kolaylaştırır.
• Yan yatış pozisyonu: Sırt üstü yatmak dilin geriye kaymasına neden olabileceğinden yan yatmak tercih edilmelidir.

2. CPAP (Sürekli Pozitif Hava Yolu Basıncı)
   CPAP cihazı, uyku sırasında hava yolunu açık tutmak için basınçlı hava verir. Altın standart tedavi olarak kabul edilir ve özellikle orta-şiddetli apne vakalarında etkilidir. Hastaların %80’inde semptomların tamamen düzelmesini sağlar.

3. Ağız İçi Apareyler
   Alt çeneyi öne iten özel protezler, dil kökünün geriye kaymasını önleyerek hava yolunu genişletir. Hafif-orta şiddetli obstrüktif uyku apnesi olan ve CPAP’a uyum sağlayamayan hastalarda tercih edilir.

4. Cerrahi Müdahaleler

• UPPP (Uvulopalatofaringoplasti): Yumuşak damak, küçük dil ve bademciklerin cerrahi olarak şekillendirilmesi.
• Mandibular İlerletme: Alt çenenin öne alınmasıyla hava yolunun açılması.
• Bazal Dil Kökü Cerrahisi: Dil kaslarına yönelik müdahalelerle solunum yolunun genişletilmesi.

5. Radyofrekans Ablasyonu
   Yumuşak damak veya dil köküne radyofrekans dalgaları verilerek dokuların sertleştirilmesi ve hava yolunun daralmasının önlenmesi. Lokal anestezi ile yapılabilen bu yöntem, hafif vakalarda etkilidir.

6. İlaç Tedavisi
   Santral uyku apnesinde solunum merkezini uyaran ilaçlar (örn: asetazolamid) kullanılabilir. Ancak obstrüktif tipte ilaçların etkinliği sınırlıdır.

Tedavi Seçimini Etkileyen Faktörler

• Apne tipi ve şiddeti (AHI indeksi)
• Hastanın anatomik yapısı (çene küçüklüğü, dil kökü büyüklüğü)
• Eşlik eden hastalıklar (kalp yetmezliği, KOAH)
• Hastanın tedaviye uyum becerisi

Komplikasyonların Önlenmesi İçin Öneriler

• Düzenli kardiyolojik kontroller
• Gündüz uykululuk halinde araç kullanmaktan kaçınma
• Oksijen satürasyonunun gece boyunca izlenmesi

Uyku apnesi tedavisi, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Göğüs hastalıkları, KBB ve nöroloji uzmanlarının iş birliğiyle hastaya en uygun yöntem belirlenmelidir. Erken teşhis ve tedavi, yaşam kalitesini artırırken uzun vadeli riskleri ortadan kaldırır.