Parkinson hastalığı, beyinde dopamin üreten hücrelerin kaybıyla ortaya çıkan ve hareket bozukluklarına yol açan nörodejeneratif bir hastalıktır. Hastalığın nedenleri arasında genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin etkileşimi önemli bir rol oynar. İşte Parkinson’un genetik ilişkisi hakkında merak edilenler:

Genetik Yatkınlığın Rolü
Parkinson vakalarının yaklaşık %10-15’inde aile öyküsü bulunur. Özellikle LRRK2, SNCA ve PARKIN gibi genlerdeki mutasyonlar, hastalık riskini artırabilir. Örneğin LRRK2 mutasyonu taşıyan bireylerde Parkinson gelişme olasılığı %30-70 arasında değişir. Ancak bu mutasyonlar nadir görülür ve tüm hastaların küçük bir kısmını oluşturur.

Sporadik Parkinson ve Çevresel Faktörler
Hastaların büyük çoğunluğunda (%85-90) belirgin bir genetik neden bulunmaz. Bu grupta tarım ilaçlarına maruziyet (örneğin pestisitler), kafa travması öyküsü veya ağır metal teması gibi çevresel etkenler riski artırır. Ayrıca ileri yaş (60 yaş üstü) ve erkek cinsiyet diğer önemli risk faktörleridir.

Genetik Testler Ne Zaman Önerilir?

• Ailede birden fazla Parkinson vakası varsa,
• Hastalık 50 yaş öncesi başlamışsa,
• Atipik belirtiler (erken bunama, hızlı ilerleme) mevcutsa genetik danışmanlık ve testler değerlendirilebilir.

Genetik Risk Taşıyanlar İçin Öneriler

• Düzenli nörolojik muayene ile erken belirtiler izlenmeli.
• Çevresel toksinlerden kaçınmak için organik tarım ürünleri tercih edilmeli.
• Antioksidan bakımından zengin beslenme (ceviz, yaban mersini) nöron sağlığını destekler.

Çevresel Riskleri Azaltma Yolları

• Pestisit içeren ortamlarda koruyucu ekipman kullanılmalı.
• Kafa travması riski yüksek sporlarda kask takılmalı.
• Demir ve manganez içeren iş kollarında güvenlik önlemleri artırılmalı.

Sonuç
Parkinson hastalığı çoğunlukla genetik olmasa da belirli mutasyonlar riski artırır. Hem ailesel hem de sporadik vakalarda erken tanı ve koruyucu önlemler, hastalığın seyrini yavaşlatmada kritik rol oynar. Şüphe durumunda nöroloji uzmanına başvurmak en doğru adımdır.