Organların ters olması (situs inversus), nadir görülen konjenital bir anomalidir. Bu durumda karın ve göğüs boşluğundaki iç organlar normal pozisyonlarının ayna görüntüsü şeklinde yerleşmiştir. Yaklaşık 10.000 doğumda 1 görülür ve çoğunlukla tesadüfen teşhis edilir.
Situs İnversus Türleri
- Totalis: Tüm iç organlar (kalp, karaciğer, dalak, mide, bağırsaklar) tam ters yerleşimlidir. Kalp sağ taraftadır (dextrokardi).
- Parsiyel: Sadece belirli organlar ters konumlanır (örneğin sadece kalp veya sadece karın organları).
Nedenleri ve Genetik İlişki
- Primer Siliyer Diskinezi: %25 vakada Kartagener Sendromu ile birlikte görülür. Siliaların hareket bozukluğu nedeniyle tekrarlayan sinüzit ve bronşit atakları olur.
- Otozomal Resesif Geçiş: DNAH5 ve DNAI1 gen mutasyonları sorumlu tutulur.
- İzole Vakalar: Ailesel öykü olmadan da ortaya çıkabilir.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Asemptomatik: Çoğu hasta hiçbir şikayet yaşamaz.
- Kardiyak Semptomlar: Dextrokardi varsa göğüs ağrısı veya çarpıntı.
- Tanı Yöntemleri:
- Akciğer grafisinde kalbin sağda olması
- Abdominal ultrasonla karaciğerin solda, midenin sağda izlenmesi
- EKG’de ters dalga paternleri
- Kesin teşhis için BT veya MRI
Komplikasyonlar ve İlişkili Hastalıklar
- Kardiyovasküler Anomaliler: Fallot tetralojisi, atriyal septal defekt (%5-10 vakada)
- Gastrointestinal Riskler: Apandisit teşhisinde gecikme (ağrı sol tarafta olabilir)
- Üreme Sorunları: Erkeklerde infertilite (Kartagener sendromunda)
Tedavi ve Yönetim
- Asemptomatik Vakalar: Tedavi gerektirmez, hasta eğitimi önemlidir.
- Kardiyak Müdahale: Konjenital kalp defekti varsa cerrahi düzeltme.
- Acil Durum Protokolleri: Tıbbi kimlik bilekliği taşınmalı (acil cerrahi müdahale riski için).
- Solunum Yönetimi: Tekrarlayan enfeksiyonlarda pulmoner rehabilitasyon.
Günlük Yaşamda Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Tıbbi Prosedürler: MR veya ameliyat öncesi mutlaka durumu bildirin.
- Apandisit Şüphesi: Karın ağrısında sol tarafın da değerlendirilmesi.
- Gebelik Planlaması: Genetik danışmanlık önerilir.
İlginç Gerçekler
- Tarihte ilk tanı 1600’lü yıllarda Marco Severino tarafından konmuştur.
- Ünlü ressam Picasso’nun da situs inversus totalis olduğu iddia edilir.
