Kreatinin

Kreatinin, öncelikle kaslara ve daha sonra vücudun diğer hücrelerine enerji sağlayan asit olarak tanımlanabilir.

Kreatinin Nedir?

Kreatinin, kreatin bileşiğinin parçalanmasından oluşan bir tür atık üründür. Öncelikle kaslara ve daha sonra vücudun diğer hücrelerine enerji sağlayan asit olarak tanımlanabilir. Böbrekler, vücut için zararlı olan maddeleri süzerek idrar yoluyla dışarı atar. Kreatinin bu aşamada maddelerin dışarı atılmasında rolü olan moleküller arasında yer alır.

Her gün vücuttaki kreatinin miktarının %2’lik bir kısmı kreatine dönüşür. Kas kütlesi genel olarak sabit kalmaya meyilli olduğundan dolayı her iki molekül de vücut için aynı oranda üretilir. İdrarla vücuttan atılan organik maddeler; üre, ürik asit ve kreatindir. Böbreklerin çalışıp çalışmadığı kreatinin değerleri kontrol edilerek incelenir.

Kreatin yararları arasında; enerji üretimi artışı, beyin fonksiyonlarında iyileşme, kalp dostu olması, güçlenme gibi durumlar bulunur. Kreatin zararları sayılacak olursa; kabızlık, sindirim problemleri, susuzluk ve mide bulantısı başlıca zararlarındandır.   

Kreatinin Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Değerler ifade edilirken desilitre ve miligram kullanılır. Böbrek yetmezliği kreatinin değerleri; 1,8-1,9 mg/dL’dir. Yetişkin erkeklerde serum kreatinin normal değerleri; 0,50-1,40 mg/dLyetişkin kadınlarda ise 0,50-1,3 mg/dL’dir. Kreatinin klirensi normal değerleri ise şu şekildedir;

  • 13-50 yaş aralığı erkeklerde 90-137 mL/dk, kadınlarda 80-125 mL/dk
  • 51-60 yaş aralığı erkeklerde 85-132 mL/dk, kadınlarda 75-120 mL/dk
  • 61 yaş ve üzeri erkeklerde 80-132 mL/dk, kadınlarda 70-120 mL/dk

Kreatinin Nasıl Ölçülür?

Kreatinin ve kreatin değerlerinin anormal çıkması birçok hastalığa işaret ediyor olabilir. Böbreklerin düzgün çalıştığını ölçmek ve böbrek hastalıklarının tanısının konulması için bazı testler yapılır. Kreatinin testi, kan ve idrar yoluyla ölçülür. İdrarda kreatinin ölçülmesi için 24 saatlik idrar toplanır. 

Bu işlem kreatinin klirensi olarak adlandırılır. Kreatinin klirensi hesaplama yöntemi 24 saat düzenli alınan idrar tahlili sonucunda çıkan değerlerin, normal değerlerle karşılaştırılmasıdır. Aç karna verilen idrara ise spot idrar denir. Spot idrarda kreatinin ölçümünde, genellikle sabah ilk idrar tercih edilir. Spot idrarda protein kreatinin oranı ölçülür. 

Bazı durumlarda kreatin fosfat molekülü üretimi sonucu kreatinin fazlalığı ve düşüklüğü ortaya çıkabilir. Kreatin fosfattan sorumlu olan enzim, kreatin kinaz (CK)’dır. Kreatinin kinaz testi kas hücrelerinde meydana gelen bozulmalar sonucu, kana karışan kas hücrelerinin görülebilmesini sağlar. Kreatin kinaz yüksekliği tehlikelidir. 

Bu nedenle referans aralığı olan; erkeklerde 39-308 U/L, kadınlarda 26-192 U/L dışındaki değerler anormaldir. Yükseklik kas yıkımına, düşüklük ise birçok hastalığa işaret eder. Ek olarak tanı sürecinin kesinleşmesi için kişiden BUN kreatinin testi istenebilir. BUN (üre), kan örneği alınarak izlenir. Kişinin test yaptırmadan 1 gün önce protein bulunan gıdaları tüketmesi yasaklanır.

Böbrek fonksiyonlarının incelenmesinde BUN ve kreatinin testi oldukça etkili sonuçlar verir. BUN testi, kreatinin testiyle birlikte istendiği için kreatinin değerleriyle arasındaki oran hesaplanır. Kreatin değerine oranı 10/1 ve 20/1 arasında çıkarsa; değerler normal kabul edilir. Referans aralığı dışında çıkan sonuçlar, tanı sürecini etkiler ve böbrek fonksiyonları yakından takibe alınır. 

Hamilelikte Kreatinin Kaç Olmalı?

Hamilelikte böbrek ve kan fonksiyonlarında yaklaşık %50 oranında bir artış gerçekleşir. Böbrek fonksiyonlarının fazla çalışmasıyla birlikte, normal zamandan daha sık idrara çıkılır. Bu da daha çok üre, kreatin ve ürik asit atılımı anlamına gelir. 

Hamilelikte olması gereken kreatinin değer aralığı; 1. trimesterde 0,4-0,7 mg/dL, 2. trimesterde 0,4-0,8 mg/dL, 3. trimesterde 0,4-0,9 mg/dL olarak belirtilmektedir. 

Kreatinin klirensi aralığı ise; 1. trimesterde 35-62 mL/dk, 2. trimesterde 35-71 mL/dk, 3. trimesterde 35-80 mL/dk’dır. Hamilelikte kreatinin düşüklüğü normal kabul edilir. Farklı çıkan tahlil sonuçları için ek test ve muayene ile tehlike olup olmadığı belirlenir.

Bebeklikte Kreatinin Kaç Olmalı?

Bebeklerde kreatinin normal değeri 0,2 mg/dL olmalıdır. Bebeklerde kreatinin düşüklüğü görülürse, bir düzeye kadar normaldir fakat ek testlere başvurularak böbrek fonksiyonları detaylı incelenebilir. Aile öyküsü alınarak kalıtsal bir böbrek hastalığı olup olmadığı araştırmaya tabi tutulur. 

Genetik faktörler kreatinin ölçümlerinde dikkat edilen noktalardandır. Bebeklerde kreatin kinaz yüksekliği, kaslardaki sorunların araştırılmasını gerektirir. CK, en çok kalp kasında bulunur, bu nedenle dikkate alınmalıdır. 

Kreatinin Düşüklüğü Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Kreatinin düşüklüğü, kas kütlesi az ve zayıf kişilerde düşüş gösterebilir. Tek başına kreatinin düşüklüğünün bir tehlikesi yoktur. Beraberinde olan semptom ve hastalıklar incelenir. Yaşlılık, kilo kaybı, su kaybı en bilindik kreatin eksikliği nedenleri arasındadır. Çocuklarda kreatinin düşüklüğü yaş grubuna ve diğer nedenler göz önünde bulundurularak incelenir. Kreatin düşüklüğü nedenleri hastalıkları şu şekildedir;

Kreatinin Düşüklüğü Belirtileri

Kreatinin düşüklüğünde izlenmiş en yaygın belirtiler aşağıdaki gibidir;

Kreatinin Düşüklüğü Tedavisi

Kreatinin testleri, düşüklüğün hangi sebeple meydana geldiğini göstermektedir. Kas hasar boyutunun görülebilmesi için biyopsi benzeri seçenekler değerlendirilir. Kas hastalıklarından kaynaklı bir durum ortaya çıktıysa; tedavi için kortikosteroid kullanılır. Kreatinin düşme seviyesine bağlı olarak ilaç tedavisi önerilir veya sağlıklı beslenme programı uygulanır. 

Karaciğer hastalıklarından kaynaklı bir kreatinin düşüşü yaşanıyorsa; ilaç tedavisi başlatılarak hastalığın seyri kontrol edilir. Rutin aralıklarla yapılan kan ve idrar testleri, tedavinin işe yarayıp yaramadığını göstererek sürecin doğru yürütülmesini sağlar. 

Kreatinin Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

Kreatin düşüklüğüne iyi gelen gıdalar ve takviye ediciler kullanılarak normal değere ulaşılabilir. Kreatinin içeren besinler; süt, yoğurt, peynir, balık ve yumurta sarısı olarak sıralanabilir. Yağsız balıklar da kreatinin açısından zengindir. 

Bazı böbrek problemlerinde üre sorunlarının da ortadan kaldırılması gerekir. Üre ve kreatinin yükselten yiyecekler her ikisine birden etki ederek, uygun bir diyet programı yapılmasına olanak tanır. Bunlar; süt ve süt ürünleri, kümes hayvanları, balık, et, sebze ve meyvedir. 

Kreatinin Düşüklüğü Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kreatinin birçok hastalığa işaret ettiği için tedavi edilmezse ileride sorunlar yaşanabilir. Özellikle böbrek fonksiyonlarında yaşanan aksaklıklar, ciddi probleme neden olur. Düşüklük, normal düzeyin biraz altında seyrediyorsa ciddi sorunlarla pek karşılaşılmaz. 

Önemli olan; neden olan hastalıkların tedavi altına alınması ve kontrol edilmesidir. Tedavi edilmeden veya kreatinin incelemesi yapılmadan kreatin yüklemesi yapan kişilerde mide rahatsızlığı ve yorgunluk hissi yaşanır. 

Kreatinin Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Kas üretimi fazla olan kişilerde kreatinin yükselir. Buna oranla, kas hacmi zayıf ve yaşlı kişilerde kreatin değeri düşük çıkar. Kanda kreatinin yüksekliği en çok böbrek hastalıklarından kaynaklanır. Bunun nedeni; kreatinin yükselmesi, böbreklerden süzülemeyen fazla kreatin olmasıdır. Böbrek nakli sonrası kreatinin yükselmesi de sıkça rastlanan bir durumdur. 

Alkol tüketimi kreatinin artmasına neden olan başka bir etkendir. Testte normal değerden ne kadar uzaklaşılmışsa, böbrek problemlerinin varlığı o kadar artar. Kreatinin yüksekliği nedenleri ve hastalıkları şu şekildedir;

Kreatin tozu kullanan bazı sporcularda kreatinin yüksekliği meydana gelir. Kas hacimlerinin yüksek olması kreatinin değerlerinin yüksek çıkmasına neden olur. Kreatin vücut geliştirme için dışarıdan takviye olarak alındığında, değerlerde yükselme yaşanır. Belirtilen doz dışında tüketildiğinde kreatinin yan etkileri ve sağlık problemleri yaşanabilir. 

Kreatinin Yüksekliği Belirtileri

Kreatinin yüksekliği belirtileri şu şekildedir;

  • Halsizlik
  • İştahsızlık
  • Bulantı
  • Kusma
  • Baş ağrısı
  • Kilo kaybetme
  • Cilt kuruluğu
  • İdrar yaparken ağrı
  • Vücut ısısı değişimi
  • Şişkinlik
  • Nefes darlığı
  • Yüksek tansiyon
  • Ödem

Kreatinin Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir? 

Kreatinin yüksek değerlerde seyrettiği durumlarda öncelikli olarak altındaki hastalık araştırılır. Böbrek problemlerinden kaynaklı anormal değerlere rastlanırsa; ilaç tedavisi önerilir. Ayrıca alkol tüketiminden kaynaklı oynamalara oldukça sık rastlanır. Kişiye alkol tedavisi yapılarak kreatinin normal seviyelere düşürülmeye çalışılır. 

Takviyeler, kreatinin düşmesine yardımcı olan diğer yöntemlerden biridir. Proteinden uzak bir sağlıklı beslenme listesi hazırlanarak, kas hücrelerinin normal düzeye gelmesi sağlanır. Diyet listesini uzman hekim oluşturur ve programa uyulması bu aşamada önemlidir. 

Kreatinin Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

Kreatinin yüksekliğinde beslenme dikkat edilmesi gereken bir olgudur. Protein içeriği zengin olan gıdaların tüketilmesi, değerlerin daha da artmasına neden olacağı için daha az protein tüketilmelidir. Yoğun egzersiz yapanların, programlarını bir miktar düşürmeleri önerilir. Kişinin böbreklerindeki kreatinin seviyeleri normale dönene kadar hafif tempolu egzersiz yapması istenir. 

Kreatinin kullanımı değerler normale gelene kadar bırakılmalıdır. Kreatin düşüşüne yardımcı olan besinler; fasulye, tofu, fındık, mercimek, tahıllar ve her tür sebze ve meyvedir. Bunlar haricinde etkili sonuç alınan bitkiler; adaçayı, tarçın, sarı papatya, ginseng, karahindiba gibi bitkilerdir ve çay şeklinde tüketilebilir. 

Kreatinin Yüksekliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Kreatinin yüksekliği tedavi edilmezse gastrointestinal problemlere neden olur. Tansiyonda yükselme yaptığı için ciddi sağlık sorunlarıyla karşılaşma ihtimali oldukça artar. Böbreklerde bir sorun yoksa hayati olarak tehlikeye nadir rastlanır. 

CK kreatin kinaz yüksekliği ve halsizlik kontrol altına alınmazsa, kalp krizi gibi önemli problemlere yol açar. Yükseklik sonucu kaslara oksijen gitme durumu azalır. Oksijen, kalp kasına gitmekte zorlanırsa kalp krizi ve kalp sorunları baş gösterir. 

Makaleyi faydalı buldun mu?
3
0
Makeleyi Paylaşın

Kreatinin ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Kreatinin kaç olursa tehlikeli? Kreatin kaç olursa diyalize girilir?

Kreatinin testlerinde 4mg/dL üzerinde çıkan kreatinin tehlikelidir. Ciddi böbrek hastalıklarına işaret eder. 4mg/dL üzerine ne kadar çıkarsa, böbrek fonksiyonlarında bozukluk o kadar artmış demektir.  Kan yoluyla kreatin testi yapıldığında sonuçlar 10-12 mg/dL üzerindeyse, kişinin diyalize girme durumu söz konusu olur. Diğer belirtilerle birlikte uzman hekim tarafından verilecek olan karara bağlıdır.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatin saç döker mi?

Kreatin direkt olarak saç dökmez. Bazı vücut fonksiyonlarına etki ederek saç dökülmesine neden olan durumlara yol açar. Örneğin; kreatin sebebiyle DHD düzeylerinde artış yaşanırsa, kişide saç dökülmesi olur.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatin spordan önce mi sonra mı tüketilmelidir? Kreatin ne zaman kullanılır?

Kreatinin gün içinde alınması gereken belli bir zamanı yoktur. Gün içerisinde herhangi bir saatte alındığında aynı etkiyi gösterir. Spordan önce veya sonra kullanılabilir. Spordan sonra kullanılan kreatin, daha fazla kas kütlesi oluşmasına neden olur. Spordan önce alındığında da kas hacminde artış yaşanmaktadır fakat spor sonrası kadar bir artış görülmez.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatinin nelerde bulunur?

Kreatinin en çok kırmızı et ve balıkta bulunur. Besi hayvanları ve hayvanları kreatinin açısından zengindir. Ayrıca tüm memelilerde de kreatinine rastlanır.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatin neyle içilir? Kreatin su ile içilir mi?

Kreatin en fazla su ile içilmektedir. Aynı zamanda protein shakelerle alındığı da görülür. Spordan sonra su veya bir içecekle içilebilir. Kreatin alınırken kullanılması önerilen içecek sudur fakat çoğu takviyede kreatinin herhangi bir şeyle alınabildiği belirtilir. Bu su, meyve suyu veya başka bir gıda da olabilir.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatin sivilce yapar mı?

Kreatini ilk defa kullananlarda sivilcelenme görülebilir. Bazı kişilerin yağ dokuları farklı olduğu için sivilcelenme meydana gelmez. Kişiden kişiye değişen bir durumdur.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatin böbreklere zarar verir mi?

Vücut geliştirme ve sporla ilgilenenler tarafından kullanılan kreatin, tüketme sıklığına bağlı olarak zararı ölçülür. Kişinin kilosuyla orantılı olarak kreatinin içilmesi gerekir. Aksi halde böbrek sorunları meydana gelir.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatin su tutar mı?

Kreatin vücutta su tutar çünkü besinleri enerjiye dönüştürürken suya ihtiyacı olur. Özellikle kas kütlesinde su tutmasıyla bilinir ve kasların içerisine su çeker.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatin kilo aldırır mı veya zayıflatır mı?

Kreatin yüklemelerinde kilo artışı izlenmektedir. Kaslara giden su miktarındaki yükselme sebebiyle, kiloda da benzer oranda bir artışa rastlanır. Hafif dozda alındığında kilo yapmama ihtimali vardır. Kreatin enerji üretimini artırdığı için besinlerin yağa dönüşmesini engeller. Kas hacmi arttıkça, yağ oranında düşüş yaşanır. Kilo kayıpları her zaman yaşanmasa da su tüketimine dikkat edilirse zayıflama az da olsa görülebilir.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatinin testi aç karnına mı yapılır?

Genellikle kreatin testleri aç karnına yapılır. Hatta 1 gün öncesinden itibaren test sonucu etkilenmemesi için protein tüketimi sınırlandırılır. Test öncesinde ve sonrasında ek işlemler yapılacak ise test için farklı şartlar da konulabilir.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatin ne kadar süre kullanılmalı?

1-2 hafta kreatin kullanımından sonra mutlaka ara verilmelidir. Kreatin kullanıldıktan sonra alınmasa dahi artmaya devam eder. Bu nedenle 5 hafta gibi bir süreden sonra tekrar kullanılabilir.

Stj. Dr. Havva Küçük

Kreatin vücuttan nasıl atılır?

Kreatinin, besini enerjiye dönüştüren kreatin parçalanınca atık ürüne dönüşür. Böbrekler, kreatinin süzülmesini sağlar. Süzülen atık ürün ise idrarla vücuttan atılır.

Stj. Dr. Havva Küçük