Herpes, herpes simpleks virüsünün (HSV) neden olduğu, ağız çevresinde veya genital bölgede ağrılı kabarcıklarla seyreden bulaşıcı bir enfeksiyondur. HSV-1 genellikle oral uçuğa, HSV-2 ise genital herpese yol açar. Virüs vücuda yerleştiğinde ömür boyu kalır ve stres, ateşli hastalıklar veya hormonal değişimlerle tekrarlayabilir.
Herpes Türleri ve Bulaşma Yolları
- Oral Herpes (HSV-1): Öpüşme, ortak eşya kullanımı (bardak, havlu) veya cilt temasıyla bulaşır. Yüzde uçuk şeklinde kendini gösterir.
- Genital Herpes (HSV-2): Cinsel ilişki sırasında mukozal temasla geçer. Genital bölgede yaralara neden olur.
- Asemptomatik Bulaşma: Belirti göstermeyen kişiler de virüsü yayabilir.
Belirtiler ve Seyir
İlk Enfeksiyon:
- Ateş, kas ağrısı ve lenf bezlerinde şişlik.
- Ağız çevresinde veya genital bölgede içi sıvı dolu ağrılı kabarcıklar.
- İdrar yaparken yanma (genital herpes).
Tekrarlayan Ataklar:
- Kabarcıklar başlamadan önce kaşıntı/yanma hissi (prodromal belirti).
- Daha hafif semptomlarla seyreden lezyonlar.
Teşhis Yöntemleri
- Klinik Muayene: Tipik lezyonların görünümü tanı koydurur.
- PCR Testi: Kabarcık sıvısından alınan örnekle virüs DNA’sı tespit edilir.
- Kan Testleri: HSV-1/HSV-2 antikorları araştırılır.
Tedavi Seçenekleri
- Antiviral İlaçlar:
- Asiklovir, Valasiklovir: Atak sırasında lezyonların iyileşmesini hızlandırır.
- Supresif Tedavi: Yılda 6’dan fazla atak geçirenlerde günlük ilaç kullanımı.
- Semptom Yönetimi:
- Ağrı kesiciler (Parasetamol), soğuk kompres.
- Buz uygulaması ve losyonlar (çinko oksit) kaşıntıyı azaltır.
Hamilelikte Riskler
- Doğum sırasında aktif enfeksiyon varsa bebeğe bulaşma riski %30-50’dir.
- Yenidoğanda menenjit veya organ yetmezliğine yol açabilir.
- Sezaryen ile doğum önerilir.
Korunma Stratejileri
- Cinsel İlişkide: Lateks kondom kullanımı (lezyonlu bölgeleri tam kapatmasa da riski %50 azaltır).
- Oral Temasta: Uçuk varlığında oral seksten kaçınılmalı.
- Kişisel Hijyen: Havlu, jilet gibi eşyalar paylaşılmamalı.
- Bağışıklık Güçlendirme: Stres yönetimi, düzenli uyku ve dengeli beslenme.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Göz çevresinde lezyon oluşumu (körlük riski).
- Yaygın döküntü veya ense sertliği.
- Bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde belirtiler.
- Gebelikte virüs maruziyeti şüphesi.
Önemli Uyarılar
- Lezyonlar tamamen iyileşene kadar cinsel temas kesilmeli.
- Eller lezyonlara temas ettikten sonra mutlaka yıkanmalı.
- Atak sırasında kontakt lens kullanımından kaçınılmalı.
