Hamilelik döneminde aft, ağız mukozasında oluşan küçük ülserlerdir ve hormonal değişimler nedeniyle sıklıkla görülür. Bu yaralar, özellikle gebeliğin ilk trimesterinde bağışıklık sistemindeki dalgalanmalara bağlı olarak ortaya çıkar. Hamilelerin yaklaşık %30’unda görülen bu durum, yemek yeme ve konuşmada rahatsızlığa yol açabilir.
Hamilelikte Aft Nedenleri
Aft oluşumunu tetikleyen başlıca faktörler şunlardır:
- Hormonal Değişimler: Östrojen ve progesteron seviyelerindeki dalgalanmalar, ağız mukozasının savunmasını zayıflatır.
- Beslenme Eksiklikleri: Demir, B12 vitamini, folik asit veya çinko eksikliği.
- Bağışıklık Sistemi: Gebelikte immün sistemin baskılanması, viral/bakteriyel enfeksiyonlara yatkınlık yaratır.
- Stres: Anksiyete ve duygusal gerginlik, aft sıklığını artırır.
Belirtiler ve Tanı
Aftlar genellikle 2-10 mm çapında, beyaz-merkezli kırmızı lezyonlar şeklinde görülür. En sık yanak içi, dil kenarı ve dudak mukozasında oluşur. Şiddetli vakalarda yutma güçlüğü ve tükürük artışı eşlik edebilir. Tanı için fizik muayene yeterlidir; ancak tekrarlayan aftlarda tam kan sayımı ve vitamin paneli gerekebilir.
Tedavi Seçenekleri
Hamilelikte aft tedavisinde güvenli yaklaşımlar:
- Topikal Kremler: Lidokain içeren anestezik jeller (doktor kontrolünde).
- Kortikosteroidli Macunlar: Triamsinolon asetonid içeren topikal uygulamalar.
- Doğal Çözümler: Tuzlu su gargarası, karbonatlı su ile ağız bakımı.
- Ağız Koruyucular: SLS içermeyen diş macunları ve yumuşak diş fırçaları.
Önleme Stratejileri
- Beslenme Düzeni: Koyu yeşil yapraklı sebzeler, kırmızı et ve kuruyemişlerle demir/B12 takviyesi.
- Stres Yönetimi: Prenatal yoga ve nefes egzersizleri.
- Ağız Hijyeni: Alkolsüz gargaralar ve düzenli diş kontrolleri.
- Tahriş Önleme: Asitli/sert gıdalardan kaçınma, çok sıcak içecek tüketmeme.
Doktora Başvurulması Gereken Durumlar
- 2 haftadan uzun süren iyileşmeyen yaralar.
- Yeme-içmeyi engelleyen şiddetli ağrı.
- Ateş veya lenf bezi şişliği eşlik etmesi.
- Günde 4’ten fazla yeni aft çıkması.
Hamilelikte Özel Durumlar
Emzirme döneminde topikal steroidler dikkatle kullanılmalıdır. Tekrarlayan aftlarda altta yatan otoimmün hastalıklar (Behçet gibi) araştırılmalıdır. Doğum sonrası hormonal dengenin normale dönmesiyle çoğu vakada aft sıklığı azalır.
