Geriatri, 65 yaş ve üzeri bireylerin sağlık sorunlarını inceleyen, kronik hastalık yönetimini ve yaşam kalitesi artırımını hedefleyen tıp dalıdır. Nüfusun yaşlanmasıyla birlikte bu alanın önemi giderek artmaktadır.
Geriatrinin Temel İlkeleri
Geriatrik bakım multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Yaşlı bireylerde "polifarmasi" (çoklu ilaç kullanımı), fizyolojik rezerv azalması ve atipik hastalık belirtileri görülür. Kırılganlık (frailty), düşme riski ve bilişsel fonksiyonların değerlendirilmesi klinik kararları şekillendirir.
Yaşlılarda Sık Görülen Sağlık Sorunları
- Kardiyovasküler Hastalıklar: Hipertansiyon, kalp yetmezliği ve koroner arter hastalığı
- Nörodejeneratif Bozukluklar: Alzheimer, Parkinson ve vasküler demans
- Metabolik Sorunlar: Tip 2 diyabet, osteoporoz ve malnütrisyon
- Kas-İskelet Sistemi: Osteoartrit, sarkopeni (kas kütlesi kaybı)
- Duyu Kısıtlılıkları: İşitme kaybı, makula dejenerasyonu
Geriatrik Değerlendirme Yöntemleri
Kapsamlı değerlendirme şu alanları kapsar:
- Fiziksel Kapasite: Timed Up and Go Testi ile mobilite ölçümü
- Bilişsel Durum: Mini Mental Test (MMSE) ve saat çizim testi
- Duygusal Sağlık: Geriatrik depresyon ölçeği
- İlaç Yönetimi: Potansiyel ilaç etkileşimlerinin gözden geçirilmesi
- Sosyal Destek: Yaşam alanı güvenliği ve bakım ihtiyaç analizi
Tedavi Yaklaşımları
- Farmakolojik: Böbrek-karaciğer fonksiyonlarına göre ilaç doz ayarlaması
- Rehabilitasyon: Fizik tedavi ile fonksiyonel bağımsızlığın korunması
- Beslenme: Protein ve D vitamini takviyeli kişiselleştirilmiş diyetler
- Palyatif Bakım: Yaşam kalitesini merkeze alan semptom yönetimi
Koruyucu Hekimlik Uygulamaları
- Düzenli aşılama (grip, pnömokok, zona)
- Kemik yoğunluk taramaları ve düşme riski değerlendirmesi
- Yıllık bilişsel tarama testleri
- Görme-işitme kontrolleri
Ailelere Pratik Öneriler
- Ev ortamında düşme riskini azaltacak düzenlemeler (kaymaz paspas, tutunma barları)
- İlaç takibi için haftalık pillbox kullanımı
- Sosyal izolasyonu önleyecek aktivite planlaması
- İdrar kaçırma sorununda pelvik taban egzersizleri
Geriatri uzmanları, iç hastalıkları veya aile hekimliği üzerine 3 yıllık yan dal eğitimi alır. Yaşlı bireylerin sağlık hizmeti alırken geriatri polikliniklerini tercih etmelerı komplikasyonları %40’a kadar azaltabilir.
