Folik asit (B9 vitamini), DNA sentezi, kırmızı kan hücresi üretimi ve hücre bölünmesi gibi kritik süreçlerde rol oynayan temel bir besindir. Eksikliği, özellikle hamilelerde ve belirli sağlık sorunları olan bireylerde ciddi komplikasyonlara yol açabilir. İşte folik asit eksikliğinin yol açtığı durumlar ve yönetimine dair bilinmesi gerekenler:
Folik Asit Eksikliğinin Yaygın Belirtileri
Eksikliğin ilk işaretleri genellikle yorgunluk, nefes darlığı ve soluk cilt tonu gibi anemiyi işaret eden semptomlarla kendini gösterir. Dil üzerinde şişme veya ağrı (glossit), iştah kaybı ve kilo kaybı da sık görülür. Nörolojik etkiler arasında konsantrasyon güçlüğü, baş ağrısı ve depresif belirtiler yer alabilir.
Folik Asit Eksikliğinin Nedenleri
Yetersiz beslenme (özellikle yeşil yapraklı sebzelerin az tüketimi), alkol bağımlılığı ve emilim bozuklukları (çölyak hastalığı, Crohn) eksikliğin başlıca nedenleridir. Bazı epilepsi ilaçları ve kemoterapi tedavileri de folik asit metabolizmasını bozabilir.
Hamilelikte Folik Asit Eksikliğinin Riskleri
Gebelikte yetersiz folik asit alımı, nöral tüp defektleri (spina bifida, anensefali) riskini önemli ölçüde artırır. Bu nedenle hamile kalmayı planlayan kadınlara, gebeliğin ilk 12 haftasında günde 400-800 mcg folik asit takviyesi önerilir.
Teşhis Yöntemleri
Tam kan sayımı (CBC) ile makrositik anemi tespit edilebilir. Serum folat düzeyi ve homosistein seviyeleri eksikliği doğrulamak için kullanılır. Kronik eksiklik şüphesinde kemik iliği aspirasyonu gerekebilir.
Tedavi ve Önleme Stratejileri
Eksiklik durumunda oral veya enjeksiyon formunda folik asit takviyesi verilir. Beslenme düzenine ıspanak, brokoli, avokado ve baklagiller eklenmeli. Alkol tüketimi sınırlandırılmalı ve emilim bozukluğu olanlarda altta yatan hastalık tedavi edilmeli.
Uzun Vadeli Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen eksiklik, kalıcı anemi, kalp hastalıkları ve homosistein yüksekliğine bağlı damar hasarı riskini artırır. Hamilelikte ise düşük, erken doğum veya fetal gelişim geriliği görülebilir.
Kimler Risk Altında?
Vejetaryenler, yaşlılar, kronik alkol kullanıcıları ve mide-bağırsak cerrahisi geçirenler folik asit eksikliği açısından yüksek risk grubundadır. Bu grupların düzenli kan testi yaptırması önerilir.
