Flebit, damar duvarının iltihaplanmasıyla karakterize ciddi bir sağlık sorunudur. Genellikle bacaklardaki yüzeysel veya derin damarları etkileyen bu durum, tedavi edilmediğinde hayati riske yol açabilir. İşte flebit hakkında bilinmesi gereken tüm detaylar:
Flebit Nedir?
Flebit, venlerin (toplardamarlar) inflamasyonudur. En sık bacaklarda görülmekle birlikte kollarda da gelişebilir. İki ana türü vardır:
- Yüzeysel Flebit (Tromboflebit): Cilt altındaki damarları etkiler. Kızarıklık ve ağrıyla kendini gösterir.
- Derin Ven Trombozu (DVT): Kasların arasındaki derin damarlarda pıhtı oluşumu. Akciğere pıhtı atma (pulmoner emboli) riski taşır.
Belirtileri Nelerdir?
- Etkilenen damar boyunca şiddetli ağrı ve hassasiyet
- Ciltte kızarıklık, ısı artışı ve sertlik hissi
- Damar çizgisinde ele gelen sert "ip" benzeri yapı
- Bacakta şişlik (özellikle DVT’de tek taraflı)
- Ateş ve halsizlik (enfeksiyon varlığında)
Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Damar Travması: IV kateter, enjeksiyon veya cerrahi işlemler
- Hareketsizlik: Uzun süreli yatak istirahati, uçak yolculukları
- Pıhtılaşma Bozuklukları: Faktör V Leiden mutasyonu gibi genetik hastalıklar
- Diğer Riskler: Gebelik, doğum kontrol hapları, kanser, obezite, sigara
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Damar boyunca hassasiyet ve kızarıklık değerlendirilir.
- Doppler Ultrason: Damarlardaki kan akımı ve pıhtı varlığı tespit edilir.
- D-dimer Testi: Pıhtılaşma aktivitesini gösteren kan testi.
- Venografi: Kontrast madde ile damarların görüntülenmesi (nadiren).
Tedavi Yaklaşımları
- Yüzeysel Flebit Tedavisi:
- Sıcak kompres ve bacak elevasyonu
- NSAİİ’ler (ibuprofen) ile ağrı ve inflamasyon kontrolü
- Kompresyon çorapları
- Derin Ven Trombozu Tedavisi:
- Antikoagülanlar: Heparin, warfarin veya DOAK’lar (apiksaban) ile pıhtı büyümesi engellenir.
- Trombolitik Tedavi: Şiddetli vakalarda pıhtıyı eriten ilaçlar.
- Vena Kava Filtresi: Kan sulandırıcı kullanamayan hastalarda pıhtının akciğere ulaşmasını önler.
Komplikasyonlar
- Pulmoner Emboli: DVT’den kopan pıhtının akciğer damarını tıkaması (acil müdahale gerektirir).
- Posttrombotik Sendrom: Bacakta kronik ağrı, şişlik ve cilt değişiklikleri.
- Enfeksiyon: Septik flebit durumunda antibiyotik gerekir.
Korunma Yöntemleri
- Uzun süre hareketsiz kalmamak (saat başı 5 dakika yürüyüş)
- Uçak yolculuklarında bacak egzersizleri ve kompresyon çorabı
- Riskli hastalarda düşük molekül ağırlıklı heparin profilaksisi
- Sigaranın bırakılması ve kilo kontrolü
Acil Durum İşaretleri
- Nefes darlığı, göğüs ağrısı, kanlı öksürük (pulmoner emboli şüphesi)
- Bacakta ani şişme ve morarma
- 38°C’nin üzerinde ateş
Flebit tedavisinde erken müdahale hayat kurtarıcıdır. Şüpheli belirtilerde kalp damar cerrahisi veya dahiliye uzmanına başvurulmalıdır. DVT tanısı alan hastaların en az 3 ay antikoagülan kullanması gerekebilir.
