Diş taşı (tartar), ağız ve diş sağlığını tehdit eden yaygın bir sorundur. Diş yüzeyinde biriken plakların mineralize olmasıyla ortaya çıkan bu sert yapılar, temizlenmediğinde diş eti hastalıklarına ve çürüklere yol açabilir. İşte diş taşı oluşumunun ardındaki süreçler ve korunma yöntemleri:
Diş Taşı Oluşum Aşamaları
- Plak Birikimi: Yemeklerden sonra diş yüzeyinde kalan yiyecek artıkları, bakterilerle birleşerek yapışkan bir tabaka (plak) oluşturur. Bu tabaka, özellikle diş eti çizgisi ve arka dişlerde hızla birikir.
- Mineralleşme: Tükürükteki kalsiyum ve fosfat mineralleri, plağın üzerinde çökelir. Bu süreç 24-72 saat içinde başlar ve plak sertleşerek tartara dönüşür.
- Tartar Oluşumu: Mineralize olan plak, diş taşına dönüşür ve diş fırçasıyla temizlenemeyecek kadar sertleşir. Özellikle alt ön dişlerin iç yüzeyi ve üst azı dişlerin yanak tarafı en sık etkilenen bölgelerdir.
Risk Faktörleri
- Yetersiz ağız hijyeni (düzensiz fırçalama, diş ipi kullanmama)
- Şekerli ve nişastalı gıdaların sık tüketimi
- Tükürük yapısı (düşük pH veya yüksek mineral içeriği)
- Sigara kullanımı
- Diş çapraşıklığı (temizlenmesi zor alanların varlığı)
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Dişlerde sarı-kahverengi sert birikintiler
- Diş eti çizgisinde şişlik ve kanama
- Ağızda kalıcı kötü koku
- Diş hassasiyetinde artış
Diş Taşı Nasıl Önlenir?
- Doğru Fırçalama: Günde iki kez florürlü diş macunuyla en az 2 dakika fırçalama.
- Diş İpi Kullanımı: Günlük olarak diş aralarını temizleme.
- Antiseptik Ağız Çalkalama Suları: Bakteri plağını azaltmaya yardımcı olur.
- Dengeli Beslenme: Şekerli atıştırmalıkları sınırlandırma.
- Düzenli Diş Hekimi Kontrolü: 6 ayda bir profesyonel temizlik yaptırma.
Tedavi Yöntemleri
Diş taşı temizliği küret veya ultrasonik cihazlarla diş hekimi tarafından yapılır. İleri vakalarda diş eti altındaki taşların temizlenmesi için kök yüzeyi düzleştirmesi gerekebilir. Evde uygulanan yöntemler taşı tamamen temizleyemez, bu nedenle profesyonel müdahale şarttır.
Sık Sorulan Sorular
- Diş taşı temizliği zararlı mı? Hayır, doğru teknikle yapıldığında diş minesine zarar vermez.
- Tartar oluşumu genetik mi? Tükürük yapısı genetik olabilir, ancak temel neden hijyen eksikliğidir.
- Çocuklarda diş taşı görülür mü? Nadirdir, ancak ergenlik sonrası risk artar.
