Disk hernisi (disk parçalanması), omurlar arasındaki yastık görevi gören disklerin yırtılarak iç kısmının dışarı çıkmasıdır. Genellikle bel veya boyun bölgesinde görülen bu durum, sinir köklerine baskı yaparak şiddetli ağrı ve fonksiyon kaybına yol açabilir. İşte disk hernisinin nedenleri, tedavi seçenekleri ve korunma yolları:
Disk Hernisinin Temel Nedenleri
Disklerin yapısı yaşla birlikte değişir ve dejenerasyon başlar. Bu süreçte:
- Ani yük kaldırma veya ters hareketler
- Uzun süreli kötü postür (bilgisayar başında oturma gibi)
- Obezite ve karın kaslarının zayıflığı
- Trafik kazaları veya düşmeler
- Genetik yatkınlık ve sigara kullanımı
disk dokusunda yırtılmayı tetikleyebilir.
Disk Hernisinin Belirtileri
- Lomber (Bel) Bölgede: Kalçadan ayağa yayılan keskin ağrı (siyatik), bacakta uyuşma, ayak bileği refleks kaybı
- Servikal (Boyun) Bölgede: Omuz ve kola vuran ağrı, parmaklarda karıncalanma, el kavrama güçsüzlüğü
- İlerlemiş Vakalarda: İdrar tutamama, dengesiz yürüme (kauda ekuina sendromu)
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Duyu testleri, refleks kontrolü ve düz bacak kaldırma testi
- Görüntüleme:
- MRG: Sinir sıkışmasının derecesini gösteren altın standart
- BT: Kemik yapıdaki değişiklikleri değerlendirme
- EMG: Sinir iletim hızını ölçme
Tedavi Seçenekleri
Konservatif Tedaviler (6-12 Hafta):
- İlaç Tedavisi: NSAİİ’ler (ibuprofen), nöropatik ağrı ilaçları (gabapentin), epidural steroid enjeksiyonları
- Fizik Tedavi:
- Traksiyon terapisi
- Lumbal stabilizasyon egzersizleri
- Postür eğitimi ve McKenzie yöntemi
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Kilo kontrolü, doğru oturma teknikleri
Cerrahi Gerektiren Durumlar:
- Konservatif tedaviye yanıtsızlık
- İdrar/büyük abdest kaçırma
- Progresif kas güçsüzlüğü
- Cerrahi Yöntemler:
- Mikrodiskektomi (kapalı yöntem)
- Endoskopik disk cerrahisi
- Füzyon cerrahisi (instabilite varlığında)
Önleme Stratejileri
- Doğru Mekanik: Yerden eşya kaldırırken dizleri bükme, omurga düz tutma
- Egzersiz Programı:
- Plank ve köprü egzersizleri ile kor stabilizasyonu
- Yüzme veya pilates gibi düşük etkili kardiyo
- Ergonomi Düzenlemeleri:
- Bilgisayar monitörünün göz hizasında olması
- Lumbar destekli ofis koltukları kullanma
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- Bacaklarda ani güç kaybı veya düşük ayak
- Mesane/barsak kontrolünün kaybı
- Cinsel fonksiyon bozuklukları
Bu semptomlar acil cerrahi gerektiren kauda ekuina sendromunu işaret eder.
İyileşme Süreci ve Rehabilitasyon
Cerrahi sonrası 4-6 hafta ağır kaldırmaktan kaçınılmalıdır. Fizyoterapist eşliğinde:
- Nöromobilizasyon teknikleri
- Propriosepsiyon eğitimi
- Kademeli yürüme programları uygulanır. Tam iyileşme 3-6 ay sürebilir.
