Böcek Sokması Alerjisi Belirtileri ve Tedavisi

Böcek sokması alerjisi, bağışıklık sisteminin böcek zehirine aşırı tepki vermesiyle ortaya çıkan ciddi bir durumdur. Arı, eşek arısı, ateş karıncası veya sivrisinek sokmaları hafif lokal reaksiyonlara yol açarken, alerjik bünyelerde hayatı tehdit eden anafilaksiye neden olabilir.

Alerjik Reaksiyon Tipleri

1. Lokal Reaksiyon:
   • Sokma bölgesinde 5-10 cm çapında kızarıklık, şişlik, kaşıntı
   • Şişliğin 48 saat içinde genişlemesi ("büyük lokal reaksiyon")
2. Sistemik Reaksiyon (Anafilaksi):
   • Ürtiker (kurdeşen), yüzde/dilde şişme
   • Nefes darlığı, hırıltılı solunum
   • Baş dönmesi, bilinç kaybı
   • Karın ağrısı, kusma
   • Nabızda hızlanma, tansiyon düşüklüğü

Acil Müdahale Protokolü
Anafilaksi şüphesinde:

1. Epinefrin Oto-Enjektör (0.3 mg yetişkin, 0.15 mg çocuk) uyluğa uygulanır.
2. Hemen 112 aranır ve sırtüstü yatırılıp bacaklar yükseltilir.
3. İkinci doz epinefrin, semptomlar 5-15 dakikada düzelmezse tekrarlanır.
4. Hastanede kortikosteroid ve antihistaminik destek tedavisi verilir.

Risk Faktörleri

• Daha önce anafilaksi öyküsü
• Astım veya mast hücre hastalığı
• Yetişkinlerde risk çocuklara göre 3 kat fazla
• Baldır arısı sokmalarında anafilaksi riski %30-60

Tanı Yöntemleri

1. Deri Prick Testi: Zehir ekstreleriyle ciltte oluşan kızarıklık ölçülür.
2. Spesifik IgE Testi: Kanda arı zehirine karşı antikor seviyeleri bakılır.
3. Bazofil Aktivasyon Testi: Şüpheli vakalarda ek tanı aracı.

Uzun Dönem Tedaviler

• Venom İmmünoterapisi (Aşı Tedavisi):
  • 3-5 yıl süreyle düzenli enjeksiyonlar
  • %98 koruyuculuk sağlar
  • Hamilelerde ve kalp hastalarında dikkatli uygulanır
• Önleyici İlaçlar:
  • Omalizumab (Xolair) – şiddetli vakalarda
  • Taşınabilir epinefrin kiti zorunluluğu

Korunma Stratejileri

• Parlak renkli kıyafetler ve parfüm kullanımından kaçının.
• Açık alanda tatlı yiyecek/içecek tüketirken dikkat edin.
• Bahçe işlerinde eldiven ve kapalı ayakkabı giyin.
• Araçta cam kapalı tutun; böcek girmişse sürücüyü uyarın.

Özel Gruplarda Yönetim

• Hamileler: Epinefrin güvenli, ancak immünoterapi doğum sonrasına ertelenmeli.
• Çocuklar: 5 yaşından itibaren aşı tedavisi başlanabilir.
• Yaşlılar: Kalp hastalığı varlığında epinefrin dozu ayarlanmalı.

Prognoz ve İzlem
Venom immünoterapisi alan hastaların %95’inde 10 yıl boyunca koruma devam eder. Yıllık alerji kontrolleri ve epinefrin kiti kullanım eğitimi şarttır. Şiddetli reaksiyon geçirenlerin %60’ında tekrarlama riski nedeniyle tetikte olunmalıdır.