Bebeklerde kalça çıkıklığı (Gelişimsel Kalça Displazisi), uyluk kemiğinin kalça eklemindeki yuvasından çıkması veya yetersiz gelişmesiyle ortaya çıkan ciddi bir ortopedik sorundur. Erken teşhis ve tedavi, kalıcı sakatlıkların önlenmesi için hayati önem taşır.
Kalça Çıkıklığı Nedir?
Kalça eklemi, uyluk kemiği başının pelvis kemiğindeki asetabulum adlı yuvaya oturmasıyla oluşur. Bu eklemin gelişimsel bozukluğunda, yuva yetersiz derinliğe sahiptir veya femur başı yuvadan tamamen çıkar. Yenidoğanlarda 1000 canlı doğumda 1-3 oranında görülür.
Risk Faktörleri Nelerdir?
- Aile Öyküsü: Birinci derece akrabalarda kalça displazisi varlığı riski 12 kat artırır.
- Cinsiyet: Kızlarda erkeklere göre 4-6 kat daha sık görülür.
- Doğum Şekli: Makat gelişi ile doğan bebeklerde risk yüksektir.
- Çoğul Gebelik: Rahim içi dar alan nedeniyle displazi riski artar.
Belirtiler Nasıl Anlaşılır?
- Bacak Uzunluk Farkı: Çıkık taraftaki bacak kısa görünür.
- Pililerde Asimetri: Kalça ve uyluk deri kıvrımları eşitsizdir.
- Hareket Kısıtlılığı: Bacakların yana açılmasında direnç vardır.
- "Klik" Sesi: Kalça hareket ettirilirken tıkırtı sesi duyulabilir.
Tanı Yöntemleri
- Fizik Muayene: Ortolani-Barlow testi ile eklem stabilitesi değerlendirilir.
- Ultrason: 6 haftalıktan küçük bebeklerde altın standart yöntemdir.
- Röntgen: 4-6 aydan büyük bebeklerde kemik yapılarını göstermede etkilidir.
Tedavi Yaklaşımları
0-6 Ay Arası:
- Pavlik Bandajı: Bacakları 90-100 derece fleksiyonda tutarak kalçayı merkezler. Günde 23 saat takılır, 6-12 hafta uygulanır.
- Frejka Yastığı: Bacakları abduksiyon pozisyonunda sabitler.
6-18 Ay Arası:
- Kapalı Redüksiyon: Genel anestezi altında eklemin yerine oturtulması.
- Spika Alçı: Redüksiyon sonrası 3-6 ay uygulanır.
18 Ay Üzeri:
- Açık Redüksiyon: Cerrahi olarak eklem düzeltilir.
- Pelvik Osteotomi: Kemik yeniden şekillendirilir.
Ameliyat Sonrası Süreç
- Alçı süresi 3-6 ay arasında değişir.
- Fizik tedavi ile eklem hareket açıklığı korunur.
- 2 yıl boyunca 6 aylık kontrollerle takip edilir.
Evde Uygulanabilecek Destekleyici Yöntemler
- Doğru Kundaklama: Bacakların serbest hareket etmesine izin veren kundaklar seçilmeli.
- Taşıma Pozisyonu: Bebek kanguru ile taşınırken bacaklar "M" pozisyonunda olmalı.
- Egzersizler: Hekim gözetiminde kalça abduksiyon hareketleri yaptırılmalı.
Önleme Stratejileri
- Riskli bebeklerde doğumdan 6 hafta sonra rutin ultrason taraması.
- Dar kıyafetlerden ve bacakları sıkıştıran araç koltuklarından kaçınma.
- Yüzüstü yatış sırasında bacakların serbest bırakılması.
Prognoz ve İzlem
Erken teşhis edilen vakalarda başarı oranı %95’tir. Tedavi sonrası yürüme gecikmesi veya topallama gibi komplikasyonlar gelişirse, kalça MR’ı ile avasküler nekroz kontrolü yapılır.
