Bağ dokusu hastalıkları, vücudun destek yapılarını oluşturan dokuları etkileyen otoimmün bozukluklardır. Bu hastalıklar eklemler, deri, kan damarları ve iç organlarda iltihaplanmaya yol açarak yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler. İşte bu kompleks hastalık grubunun detayları:
Bağ Dokusu Hastalıklarının Temel Türleri
-
Sistemik Lupus Eritematozus (SLE):
- Belirtiler: Yüzde kelebek şeklinde kızarıklık, eklem ağrıları, böbrek iltihabı, güneşe duyarlılık.
- Tanı: ANA (antinükleer antikor) testi, anti-dsDNA ve kompleman seviyeleri.
-
Romatoid Artrit (RA):
- Belirtiler: Simetrik eklem şişliği, sabah tutukluğu (1 saatten uzun), el-ayak deformiteleri.
- Tanı: RF (romatoid faktör), anti-CCP antikorları ve eklem ultrasonu.
-
Skleroderma:
- Belirtiler: Ciltte sertleşme, Raynaud fenomeni (parmaklarda beyazlaşma), yemek borusu hareket bozukluğu.
- Tanı: Anti-Scl-70 ve antisentromer antikor testleri.
-
Sjögren Sendromu:
- Belirtiler: Göz ve ağız kuruluğu, diş çürükleri, parotis bezi şişliği.
- Tanı: Schirmer testi (gözyaşı ölçümü), anti-SSA/SSB antikorları.
Ortak Belirtiler ve Alarm Sinyalleri
- Açıklanamayan yorgunluk ve ateş
- Eklemlerde hareket kısıtlılığı
- Ciltte güneşle tetiklenen döküntüler
- El parmaklarında soğukta beyazlaşma-morarma
- Nefes darlığı ve kuru öksürük
Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
- Laboratuvar Testleri:
- Otoantikor paneli (ANA, ENA)
- İnflamasyon belirteçleri (CRP, sedimantasyon)
- Görüntüleme:
- Eklem MRG’si (erken kemik hasarını tespit için)
- Akciğer HRCT (interstisyel akciğer hastalığı araştırmak için)
- Biyopsi:
- Böbrek (lupus nefriti şüphesinde)
- Tükürük bezi (Sjögren teşhisi için)
Güncel Tedavi Yaklaşımları
- İlaç Tedavileri:
- Hidroksiklorokin: Lupus ve RA’da temel tedavi
- Metotreksat: Eklem hasarını yavaşlatan DMARD
- Biyolojik Ajanlar: TNF-alfa inhibitörleri (adalimumab), B-hücre terapileri (rituksimab)
- Fizik Tedavi:
- Eklem hareket açıklığını koruyan özel egzersiz programları
- Yaşam Tarzı Müdahaleleri:
- Sigaranın bırakılması (Raynaud ve akciğer tutulumu kötüleştirir)
- D vitamini takviyesi (kemik sağlığı için)
Hamilelik ve Bağ Dokusu Hastalıkları
- SLE’li gebelerde preeklampsi riski 3 kat artar.
- Anti-Ro/SSA antikoru olanlarda yenidoğanda kalp bloğu riski.
- Gebelik öncesi hastalık aktivitesinin kontrol altına alınması şarttır.
Beslenme Önerileri
- Omega-3: Somon ve cevizde bulunan yağ asitleri inflamasyonu azaltır.
- Antioksidanlar: Koyu yeşil yapraklı sebzeler oksidatif stresle savaşır.
- Kalsiyum Kaynakları: Peynir ve badem kemik erimesini önler.
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- Nefes almada güçlük
- Göğüs ağrısı veya bayılma
- Ani görme kaybı
- Şiddetli karın ağrısı
Korunma ve Takip Stratejileri
- Düzenli romatoloji kontrolleri (3-6 ayda bir)
- Grip ve pnömokok aşılarının tamamlanması
- UV koruyucu krem kullanımı (özellikle SLE’de)
