Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal etkileşimde zorluklar, tekrarlayan davranışlar ve sınırlı ilgi alanlarıyla karakterize nörogelişimsel bir farklılıktır. Belirtiler genellikle ilk üç yaşta ortaya çıkar ve yaşam boyu süren bir durumdur. Güncel araştırmalar, otizmin genetik ve çevresel faktörlerin karmaşık etkileşiminden kaynaklandığını göstermektedir.

Otizmin Temel Belirtileri

• Sosyal İletişimde Zorluklar: Göz teması kurmama, ismi çağrıldığında tepki vermeme, duyguları ifade etmede güçlük.
• Tekrarlayan Davranışlar: Sallanma, el çırpma, nesneleri döndürme gibi stereotipik hareketler.
• Duyusal Hassasiyetler: Yüksek sese, parlak ışığa veya dokunsal uyaranlara aşırı tepki.
• Rutinlere Bağlılık: Alışkanlıklarda değişikliğe karşı yoğun direnç gösterme.

Tanı Süreci ve Değerlendirme
Tanı, çocuk psikiyatristi veya nörolog tarafından kapsamlı bir değerlendirmeyle konulur:

• Gelişimsel Tarama Testleri: M-CHAT gibi araçlarla 18-24 aylıkken risk belirleme.
• Klinik Gözlem: ADOS-2 (Otizm Tanı Gözlem Programı) ile sosyal etkileşim analizi.
• Aile Görüşmesi: Gelişim öyküsünün detaylı alınması.
• Tıbbi Testler: İşitme testi, nörolojik incelemeler ve genetik analizler.

Etkili Tedavi ve Destek Yöntemleri

• Erken Müdahale Programları: 0-3 yaş arası özel eğitim ve davranış terapileri.
• Uygulamalı Davranış Analizi (ABA): Olumlu davranışları pekiştirmeye odaklanan teknikler.
• İletişim Becerileri: PECS (Resim Değiş Tokuşu Sistemi) veya tablet tabanlı iletişim araçları.
• Duyu Bütünleme Terapisi: Duyusal uyaranlara uyum sağlamaya yönelik egzersizler.

Aileler İçin Pratik Destek Stratejileri
Görsel programlar ve sosyal öyküler, günlük rutinleri kolaylaştırır. Duyu dostu çevre düzenlemeleri (loş ışık, ses yalıtımı) kaygıyı azaltır. Aile danışmanlığı ve destek grupları, ebeveynlerin baş etme becerilerini güçlendirir. Okul-iş birliğiyle bireyselleştirilmiş eğitim planları (BEP) akademik ilerlemeyi destekler.

Yetişkinlik Döneminde Otizm
İş becerilerine odaklanan mesleki eğitimler bağımsız yaşamı kolaylaştırır. Toplum temelli destek hizmetleri, sosyal entegrasyonu artırır. Bazı bireylerde görülen savant becerileri (matematik, sanat vb.) uygun yönlendirmeyle mesleki avantaja dönüştürülebilir.

Güncel Araştırmalar ve Umut Verici Gelişmeler
Nörofeedback ve TMS (Transkraniyal Manyetik Stimülasyon) gibi teknikler üzerinde çalışmalar devam ediyor. Erken tanı için yapay zeka destekli göz hareketi analizleri gelecek vadediyor. Genetik araştırmalar, hedefe yönelik müdahalelerin önünü açabilir.