Otizm spektrum bozukluğu (OSB), sosyal iletişimde zorluklar ve tekrarlayan davranışlarla karakterize nörogelişimsel bir durumdur. Ebeveynlerin en sık merak ettiği konulardan biri, otizmin bebeklik döneminde anlaşılıp anlaşılamayacağıdır. İşte bu soruya yanıt olarak erken belirtiler ve uzman görüşleri:

Bebeklik Döneminde Otizm Belirtileri
Otizmin erken işaretleri genellikle 6-18 aylık dönemde fark edilebilir. Ancak bazı belirtiler daha erken aylarda da gözlemlenebilir. Örneğin, 6 aylık bir bebekte göz teması kurmama veya sosyal gülümseme eksikliği dikkat çekebilir. 12. aydan itibaren ise ismine tepki vermeme veya ortak dikkat becerilerinin (nesneleri işaret etme) gelişmemesi önemli sinyaller olabilir.

Erken Teşhis İçin Kritik Göstergeler

• Göz Teması: Bebekler genellikle 2-3 aylıktan itibaren yüzleri izler ve göz teması kurar. Otizmde bu davranış sınırlı olabilir.
• Sosyal Gülümseme: 4-6 aylıkken beklenen karşılıklı gülümseme görülmeyebilir.
• Seslere Tepki: İsmi söylendiğinde dönüp bakmama veya ses kaynağına ilgi göstermeme.
• Taklit Becerileri: El çırpma veya "cee" oyununa katılımın olmaması.
• Motor Gelişim: Anormal kas tonusu veya tekrarlayan vücut hareketleri (sallanma, ellerini çırpma).

Teşhis Sürecinde Nelere Dikkat Edilir?
Pediatri uzmanları, rutin kontrollerde gelişimsel tarama testleri (M-CHAT) uygulayabilir. Aile öyküsü, erken doğum veya genetik sendromlar gibi risk faktörleri değerlendirilir. Kesin tanı için çocuk psikiyatristi veya nörolog tarafından kapsamlı değerlendirme yapılır.

Erken Müdahalenin Önemi
Otizmde erken teşhis, dil terapisi ve davranışsal müdahalelerle çocuğun gelişimini destekleme şansını artırır. 0-3 yaş arası dönem, beyin plastisitesinin en yüksek olduğu evredir. Bu nedenle şüphe durumunda beklemek yerine uzmana başvurmak kritiktir.

Ailelerin Dikkat Etmesi Gerekenler

• Bebeğin sosyal etkileşimlerini video kaydı alarak doktorla paylaşmak.
• Gelişim basamaklarını takip etmek için WHO’nun çocuk gelişimi çizelgelerini kullanmak.
• İletişim becerilerini desteklemek için yüz yüze oyunlar oynamak.

Yaygın Yanılgılar

• "Bazı çocuklar geç konuşur" düşüncesiyle belirtileri görmezden gelmek.
• Göz teması eksikliğini "utangaçlık" olarak yorumlamak.
• Tekrarlayan hareketleri "oyun" sanmak.

Destek Kaynakları ve Sonraki Adımlar
Şüpheli durumlarda çocuk nörolojisi veya gelişimsel pediatri kliniklerine başvurulmalıdır. Erken müdahale programları (EIP) ve aile danışmanlığı hizmetleri, süreç yönetiminde etkilidir. Unutmayın, erken teşhis hayat kalitesini önemli ölçüde artırabilir.