Karsinoid sendrom, nöroendokrin tümörlerin salgıladığı hormonların yol açtığı nadir bir klinik tablodur. Genellikle bağırsak, akciğer veya pankreastaki tümörlerden kaynaklanır. Bu sendrom, kontrolsüz hormon salınımı nedeniyle karakteristik semptomlarla kendini gösterir ve erken teşhis yaşam kalitesi açısından kritik öneme sahiptir.
Karsinoid Sendromun Temel Belirtileri
Hastalığın en tipik belirtisi yüz, boyun ve göğüste ani başlayan kızarıklık ve sıcaklık hissidir. Bu ataklar stres, alkol veya baharatlı yiyeceklerle tetiklenebilir. Kronik ishal ve karın krampları sindirim sistemi tutulumunun sık görülen göstergeleridir. Kalp kapakçıklarında fibrozis gelişimi nefes darlığına yol açabilir. Nöbet benzeri ataklar, hırıltılı solunum ve ciltte telanjiektazi diğer önemli semptomlardır.
Tanı Yöntemleri ve Kriterler
Teşhiste 24 saatlik idrarda 5-HIAA (5-hidroksiindolasetik asit) düzeyi ölçümü altın standarttır. Kandaki kromogranin A seviyeleri tümör yükünü değerlendirmede yardımcı olur. Görüntüleme tekniklerinden Ga-68 DOTATATE PET/BT, tümörün yerini ve yayılımını belirlemede oldukça duyarlıdır. Ekokardiyografi ile triküspit veya pulmoner kapak yetmezliği araştırılmalıdır.
Tedavi Yaklaşımları
Semptom kontrolü için somatostatin analogları (oktreotid, lanreotid) ilk basamak tedavidir. Bu ilaçlar atak sıklığını %70 oranında azaltır. Tümörün cerrahi olarak çıkarılması kür şansı sunan tek yöntemdir. Karaciğer metastazlarında radyofrekans ablasyon veya embolizasyon uygulanabilir. Peptid reseptör radyonüklid tedavisi (PRRT), somatostatin reseptörü pozitif tümörlerde etkilidir. İnterferon alfa dirençli vakalarda kullanılır.
Beslenme ve Yaşam Tarzı Önerileri
Niasin (B3 vitamini) eksikliğine bağlı pellegrayı önlemek için protein açısından zengin beslenme önemlidir. Alkol, kafein ve baharatlı gıdalar atakları tetikleyebileceğinden sınırlandırılmalıdır. Serotonin seviyelerini artıran muz, ceviz ve ananas gibi gıdaların tüketimi dikkatle planlanmalıdır. Stres yönetimi için düzenli nefes egzersizleri önerilir.
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
Karsinoid kriz, cerrahi müdahale veya stres sonrası gelişen hayatı tehdit eden bir tablodur. Tansiyon düşüklüğü, şiddetli bronkospazm ve bilinç değişiklikleriyle kendini gösterir. Acil müdahalede intravenöz oktreotid ve sıvı resüsitasyonu uygulanır. Uzun dönemde sağ kalp yetmezliği ve mezenterik fibrozis gibi komplikasyonlar gelişebilir.
Prognoz ve Takip
Erken evrede tanı alan hastalarda 5 yıllık sağ kalım %80-95 iken, metastatik hastalıkta bu oran %40’a düşer. 3-6 aylık aralıklarla kan testleri ve görüntüleme ile takip şarttır. Semptom yönetimi için multidisipliner yaklaşım (onkolog, gastroenterolog, kardiyolog) tedavi başarısını artırır.
