Hamilelik döneminde el uyuşması, özellikle son trimesterde sık karşılaşılan bir şikayettir. Genellikle "gebelik karpal tünel sendromu" olarak adlandırılan bu durum, median sinirin bilek seviyesinde sıkışması sonucu ortaya çıkar. Hormonal değişimler ve vücutta artan sıvı tutulumu, sinirler üzerindeki baskıyı artırarak uyuşma, karıncalanma ve ağrı gibi semptomlara yol açar.
Nedenleri ve Mekanizma
Hamilelikte progesteron ve östrojen seviyelerindeki artış, vücut dokularında sıvı birikimini tetikler. Bu ödem, bilek bölgesindeki karpal tünelde bulunan median sinirin sıkışmasına neden olur. Ayrıca hızlı kilo alımı ve vücut ağırlığının artışı da sinir basısını şiddetlendirebilir. Gebeliğin son aylarında bu semptomların görülme sıklığı %50’ye kadar çıkabilir.
Belirtiler ve Seyir
Uyuşma genellikle başparmak, işaret parmağı ve orta parmakta yoğunlaşır. Gece uykudan uyandıran elektrik çarpması benzeri hisler, sabahları el bileğinde sertlik ve tutukluk sık rastlanan şikayetlerdir. İleri vakalarda elde kuvvet kaybı, nesneleri tutmada zorlanma ve ince motor becerilerinde azalma görülebilir. Semptomlar çoğunlukla doğum sonrası 6-12 haftada kendiliğinden düzelir.
Tanı Yöntemleri
Tanıda öncelikle fizik muayene yapılır. Tinel testi (bileğe hafifçe vurularak elektrik benzeri his oluşumu) ve Phalen manevrası (eller sırt sırta birleştirilerek 60 saniye beklenmesi) ile sinir sıkışması değerlendirilir. EMG (elektromiyografi) gibi ileri tetkikler ise ancak şiddetli vakalarda ve cerrahi düşünülüyorsa önerilir.
Tedavi Yaklaşımları
- Bileklik Kullanımı: Nötral pozisyonda bileği sabitleyen splintler özellikle gece kullanıldığında basıyı azaltır.
- Soğuk Uygulama: Bilek bölgesine günde 3-4 kez 10’ar dakika soğuk kompres uygulamak ödemi azaltır.
- Egzersizler: Median sinir kaydırma egzersizleri ve bilek esnetme hareketleri semptomları hafifletir.
- Yaşam Tarzı Düzenlemeleri: Tekrarlayıcı el hareketlerinden kaçınmak, klavye kullanımında ergonomik destekler tercih etmek.
- Ağrı Yönetimi: Parasetamol doktor kontrolünde kısa süreli kullanılabilir.
Risk Faktörleri
- Çoğul gebelikler
- Gestasyonel diyabet
- Hipotiroidi
- Önceki gebeliklerde karpal tünel öyküsü
- Obezite veya aşırı kilo alımı
Korunma Stratejileri
- Tuz alımını kısıtlayarak ödem oluşumunu azaltmak
- Elleri kalp seviyesinin üzerinde tutarak dinlendirmek
- B6 vitamini içeren besinler (avokado, somon) tüketmek
- Yoga ve pilatesle bilek esnekliğini korumak
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Uyuşmanın kola veya omuza yayılması
- Gece uykudan uyandıran şiddetli ağrı
- El kaslarında belirgin güçsüzlük
- Cilt renginde solukluk veya morarma
Doğum sonrası 3 aya kadar devam eden şikayetlerde nöroloji veya fizik tedavi uzmanına başvurmak gerekebilir. Cerrahi müdahale (karpal tünel dekompresyonu) ancak konservatif tedavilere yanıt alınamayan vakalarda düşünülür.
Hamilelikte el uyuşması çoğunlukla geçici olmakla birlikte, yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Erken dönemde alınacak önlemler, semptomların şiddetlenmesini önlemede kritik rol oynar.
