Skafoid kırığı, el bileğinde en sık görülen kemik yaralanmalarından biridir. Başparmağın tabanında yer alan skafoid kemiğinin kırılması, genellikle el üzerine düşme sonucu oluşur. Bu kırıkların erken teşhisi kritiktir çünkü kemikteki kan dolaşımı zayıf olduğundan iyileşme süreci karmaşıklaşabilir.
Skafoid Kırığı Neden Olur?
Kırıkların %90’ı, el açıkken düşme anında oluşan yüksek enerjili travmalarla meydana gelir. Kayak, snowboard, bisiklet ve futbol gibi sporlar yüksek risk taşır. Osteoporoz (kemik erimesi) olan yaşlı bireylerde düşük enerjili düşmeler bile kırığa yol açabilir.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
- Ağrı: Başparmak tabanında ve bilek çukuru ("anatomik tütün kutusu" bölgesi) derinlemesine hissedilen ağrı.
- Şişlik ve Morarma: Bilek çevresinde belirgin şişlik.
- Hareket Kısıtlılığı: Başparmak hareketlerinde zorlanma.
Tanıda ilk adım röntgendir ancak kırıkların %20’si ilk çekimde görülmeyebilir. Şüphe durumunda BT veya MRG ile kesin teşhis konulur.
Tedavi Seçenekleri
1. Konservatif Tedavi:
- Yerinden oynamamış kırıklarda bilek-parmak alçısı uygulanır.
- Alçı süresi 6-12 hafta arasında değişir.
- Haftalık röntgen kontrolleriyle iyileşme izlenir.
2. Cerrahi Tedavi:
- Yer değiştirmiş kırıklarda veya kan dolaşımı bozulmuş vakalarda tercih edilir.
- Perkütan vida tespiti: Ciltten küçük kesiyle vida yerleştirilir.
- Açık redüksiyon: Kemik parçalarının doğru hizalanması için plak kullanılır.
- Kemik grefti (nakli), avasküler nekroz riski yüksekse uygulanır.
Komplikasyonlar ve Riskler
- Avasküler Nekroz: Kırık bölgesindeki kan akımı bozulursa kemik dokusu ölür.
- Kaynamama (Non-union): Sigara kullanımı veya erken alçı çıkarma bu riski artırır.
- Kireçlenme (Artroz): İyileşmeyen kırıklar bilek ekleminde kireçlenmeye yol açar.
İyileşme Süreci
- Alçı sonrası fizik tedavi ile bilek hareket açıklığı 2-3 ayda geri kazanılır.
- Cerrahi sonrası 4-6 haftalık atel kullanımı gerekebilir.
- Tam fonksiyonel iyileşme 3-6 ay sürer. Sporcuların spora dönüşü 6 ayı bulabilir.
Korunma Stratejileri
- Kayak ve snowboard yaparken bilek koruyucu kullanmak.
- Denge egzersizleriyle düşme riskini azaltmak.
- Kalsiyum ve D vitamini takviyesiyle kemik yoğunluğunu desteklemek.
Acil Durum İşaretleri
- Ağrının istirahatte bile geçmemesi.
- Parmaklarda uyuşma veya renk değişimi.
- Ateş veya cerrahi yara yerinden akıntı gelmesi.
Bu belirtilerde ortopedi uzmanına başvurulmalıdır. Erken müdahale, kronik ağrı ve sakatlık riskini önemli ölçüde azaltır.
