Kuduz, virüs kaynaklı ölümcül bir hastalık olup acil müdahale gerektirir. Şüpheli bir hayvan teması sonrasında (ısırık, tırmalama, tükürük teması) derhal tıbbi başvuru yapılması hayati önem taşır. Türkiye’de kuduz aşısı ve immünoglobulin uygulamaları, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen merkezlerde ücretsiz olarak gerçekleştirilir.
Kuduz Aşısı İçin Başvurulacak Yerler
- Devlet Hastaneleri: Kuduz aşısı, devlet hastanelerinin acil servisleri veya enfeksiyon hastalıkları birimleri tarafından uygulanır. İlçe ve il hastanelerinin tamamında bu hizmet mevcuttur.
- Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM): Özellikle kırsal bölgelerde TSM’ler aşılamadan sorumludur.
- Özel Hastaneler: Bazı özel sağlık kuruluşları da kuduz profilaksisi sunar, ancak ücretli olabilir.
- Aşı Uygulama Noktaları: Büyük şehirlerde 7/24 hizmet veren kuduz profilaksi merkezleri bulunur.
Kimler Aşı Olmalı?
- Yabani veya evcil hayvan ısırığı/tırmalama öyküsü olanlar.
- Kuduz şüpheli hayvanın tükürüğünün açık yaraya temas edenler.
- Veterinerler, mağara araştırmacıları gibi yüksek riskli meslek grupları.
Tedavi Protokolü Nasıl İşler?
- Yara Temizliği: Isırık bölgesi sabunlu suyla en az 15 dakika yıkanır.
- Pasif Bağışıklama: Kuduz immünoglobulin (HRIG) doğrudan yaraya ve kas içine enjekte edilir.
- Aşı Şeması: 0, 3, 7, 14 ve 28. günlerde toplam 5 doz aşı uygulanır.
Aşı Ücretli Mi?
Sağlık Bakanlığı’na bağlı kurumlarda kuduz aşısı ve immünoglobulin ücretsizdir. Özel hastanelerde ise ücret değişkenlik gösterir.
Geç Kalınırsa Ne Olur?
Kuduz virüsü merkezi sinir sistemine ulaştığında tedavi imkansız hale gelir. Belirtiler (ateş, hidrofobi, kas spazmları) ortaya çıktıktan sonra ölüm oranı %100’dür. Bu nedenle riskli temas sonrası ilk 24 saat içinde başvuru kritiktir.
Sık Sorulan Sorular
- Evcil hayvanım aşılıysa yine de aşı olmalı mıyım?
Evet, hayvanın aşı durumu kesin bilinmiyorsa profilaksi başlanır. - Aşı Yan Etkileri Neler?
Hafif ateş, enjeksiyon bölgesinde ağrı gibi lokal reaksiyonlar görülebilir. - Gebelikte Aşı Yapılır Mı?
Evet, gebelik ve emzirme döneminde güvenle uygulanabilir.
Önemli Uyarılar
- Kuduz şüpheli temaslarda hiçbir koşulda beklenmemeli.
- Hayvan 10 gün gözlem altına alınır. Hayvan ölürse beyin dokusunda kuduz testi yapılır.
