Alerji testleri, vücudun belirli maddelere verdiği anormal tepkileri tespit etmek için kullanılan önemli tanı yöntemleridir. Bu testler, alerjik rinit, astım, egzama veya gıda alerjileri gibi durumların kaynağını belirlemeye yardımcı olur. Alerji testlerinin nerede yapıldığı, hangi uzmanlık alanının ilgilendiği ve süreçle ilgili detaylar, test öncesinde merak edilen başlıca konulardır.
Alerji Testi Türleri
Alerji şüphesi olan kişilere uygulanan başlıca testler şunlardır:
- Deri Prick Testi: Cilt üzerine alerjen damlatılarak küçük bir çizik oluşturulur. 15-20 dakika içinde kızarıklık veya kabarıklık oluşumu gözlenir.
- Kan Testi (IgE Ölçümü): Kanda alerjene özgü IgE antikorlarının seviyesi ölçülür.
- Yama Testi: Özellikle temas alerjilerinde cilde yapıştırılan bantlarla 48-72 saat beklenir.
- Eliminasyon Diyeti: Şüpheli gıdaların diyetten çıkarılıp yeniden eklenmesiyle reaksiyon izlenir.
Alerji Testi Nerede Yapılır?
Alerji testleri, sağlık kuruluşlarının altyapısına ve testin türüne göre farklı yerlerde gerçekleştirilebilir. Devlet hastaneleri, üniversite hastaneleri ve özel hastanelerin alerji-immünoloji veya dermatoloji kliniklerinde bu testler uygulanır. Ayrıca bazı özel alerji klinikleri ve aile hekimlikleri (temel deri testleri için) de hizmet verir. Testin karmaşıklık derecesi arttıkça, donanımlı merkezlerde yapılma zorunluluğu artar.
Hangi Doktor veya Bölüm Alerji Testi Yapar?
Alerji testleri genellikle şu uzmanlık alanları tarafından yönetilir:
- Alerji ve İmmünoloji Uzmanları: Çocuk ve yetişkinlerde alerjik hastalıkların tanı ve tedavisinde yetkilidir.
- Dermatologlar: Cilt alerjileri ve temas egzaması vakalarında yama testini uygular.
- Göğüs Hastalıkları Uzmanları: Alerjik astım şüphesinde solunum yolu alerjenlerini değerlendirir.
- Çocuk Alerji Uzmanları: Özellikle çocuklarda gıda alerjileri ve atopik dermatit için testleri yürütür.
Test Öncesi Hazırlık ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Alerji testlerinin doğru sonuç vermesi için bazı önlemler alınmalıdır. Testten en az 5-7 gün önce antihistaminik ilaçlar (allerji hapları) kesilmelidir. Kortizon içeren ilaçlar ise doktor kontrolünde bırakılır. Deri testi öncesinde kolun ön yüzünün rahatça açılabileceği kıyafetler giyilmesi pratik olacaktır. Test sırasında nadiren şiddetli reaksiyonlar (anafilaksi) gelişebileceği için, işlem hastane ortamında yapılmalıdır.
Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
Deri prick testinde 3 mm’den büyük kabarıklık pozitif kabul edilir. Kan testinde ise alerjene özgü IgE düzeyinin 0.35 kUA/L üzeri olması alerji varlığına işaret eder. Ancak sonuçlar tek başına tanı koydurmaz. Şikayetlerin öyküsü ve fizik muayene bulgularıyla birlikte değerlendirilmelidir. Örneğin, polen alerjisi olan bir kişide test pozitifliği mevsimsel şikayetlerle örtüşüyorsa tanı doğrulanır.
Alerji Testi Ücretleri ve SGK Kapsamı
Devlet hastanelerinde alerji testleri SGK kapsamında ücretsiz yapılır. Özel hastanelerde ise deri testi için 500-1500 TL, kan testi için 1000-3000 TL arasında ücretlendirme olabilir. SGK anlaşmalı özel kurumlarda katılım payı ödenerek test yaptırılabilir.
Yanlış Pozitif/Negatif Sonuç İhtimali
Testlerin doğruluk oranı %60-95 arasında değişir. Deri testlerinde yanlış pozitif sonuçlar, cilt hassasiyetinden kaynaklanabilir. Yanlış negatif sonuçlar ise genellikle antihistaminik kullanımı veya testin teknik hatalı uygulanması nedeniyle ortaya çıkar. Şüphe durumunda testlerin tekrarlanması önerilir.
Çocuklarda Alerji Testi İçin Yaş Sınırı
Deri prick testi 6 aylıktan itibaren yapılabilir. Kan testleri ise her yaşta uygulanır. Ancak 3 yaş altı çocuklarda bağışıklık sistemi tam gelişmediği için test sonuçları dikkatle yorumlanmalıdır.
Alerji Testi Sonrası Süreç
Test sonucuna göre alerjenlerden kaçınma stratejileri, ilaç tedavisi veya immünoterapi (alerji aşısı) planlanır. Örneğin, ev tozu akarı alerjisi olanlara yatak kılıfları ve HEPA filtre önerilirken, polen alerjisi olanlara mevsimsel korunma tavsiyeleri verilir.
