Mekonyum aspirasyon sendromu (MAS), yenidoğanın doğum sırasında mekonyum (ilk dışkı) ile karışık amniyon sıvısını soluması sonucu ortaya çıkan ciddi bir solunum problemidir. Özellikle term ve postterm bebeklerde görülen bu durum, hava yolu tıkanıklığına ve akciğer inflamasyonuna yol açabilir. İşte MAS gelişimine zemin hazırlayan risk faktörleri ve alınabilecek önlemler:
Gebelik Süresi ile İlişkili Riskler
Postterm gebelikler (42 hafta ve üzeri), MAS riskini önemli ölçüde artırır. Uzamış gebelik süresinde plasenta fonksiyonlarının azalması, bebekte stres oluşturarak mekonyum çıkışını tetikler. Ayrıca amniyon sıvısının azalması (oligohidramnios), mekonyumun daha konsantre hale gelmesine neden olur.
Fetal Distres ve Oksijen Yetersizliği
Doğum sırasında bebeğin oksijen alımının bozulması (fetal hipoksi), mekonyum salınımını uyarır. Kordon dolanması, plasenta dekolmanı veya annede şiddetli hipertansiyon gibi durumlar fetal distrese yol açarak MAS riskini yükseltir. Bu durumlarda bebek, rahim içi stres nedeniyle refleks olarak bağırsak hareketlerini başlatır.
Annenin Sağlık Koşulları
Annedeki kronik hastalıklar, MAS olasılığını dolaylı yoldan etkiler. Kontrolsüz diyabet, preeklampsi veya kronik akciğer hastalığı gibi durumlar plasental kan akımını bozarak fetal strese neden olabilir. Sigara kullanımı da plasenta yetmezliği ile ilişkilidir ve riski artırır.
Doğum Sürecindeki Komplikasyonlar
Zorlu veya uzamış doğum eylemi, bebeğin stres yaşamasına ve mekonyum salgılamasına zemin hazırlar. Özellikle vakum veya forseps gerektiren müdahaleli doğumlarda bu risk daha belirgindir. Ayrıca sezaryen doğumun gecikmesi de benzer sorunlara yol açabilir.
Mekonyumlu Amniyon Sıvısının Özellikleri
Amniyon sıvısında yoğun mekonyum varlığı (koyu yeşil renk), MAS riskini doğrudan artırır. Sıvının kıvamı arttıkça bebeğin solunum yollarına yapışma ve tıkama olasılığı yükselir. Bu durumda yenidoğanın doğum sonrası agresif aspirasyon gereksinimi doğar.
Önleme Stratejileri
- Doğum Öncesi İzlem: Riskli gebeliklerde NST (non-stres test) ve biyofizik profil gibi yöntemlerle fetal iyilik hali değerlendirilmelidir.
- Amniyoninfüzyon: Mekonyumlu sıvı varlığında, steril serum fizyolojik ile uterus içi yıkama yapılarak konsantrasyon azaltılabilir.
- Doğum Sonrası Müdahale: Bebek doğar doğmaz ağız-burun aspirasyonu ve gerekirse endotrakeal tüp ile temizlik yapılmalıdır.
Tedavi Yaklaşımları
MAS tanısı alan bebeklerde oksijen desteği, mekanik ventilasyon veya surfaktan tedavisi uygulanabilir. Ağır vakalarda nitrik oksit inhalasyonu veya ECMO (extracorporeal membran oksijenasyonu) gibi ileri teknikler kullanılır.
Sonuç ve Prognoz
Erken müdahale ile çoğu bebek tamamen iyileşir. Ancak şiddetli hipoksi yaşayanlarda nörolojik sekeller veya kronik akciğer hastalığı gelişebilir. Risk faktörlerinin önceden tanınması ve doğum ekibinin hazırlıklı olması komplikasyonları azaltır.
