Lökosit

Lökosit Nedir?

Lökosit (WBC Açılımı White Blood Cell) beyaz kan veya beyaz küre olarak da adlandırılan kan hücreleridir. Lökosit hücreleri vücut bağışıklık sisteminin en önemli bileşenlerinden biridir. Kan, lenf sıvısı ve hücreler arası sıvıda bulunabilirler. 

Lökositler aynı kökenden farklılaşmış bir dizi hücre çeşidini ifade etmek için kullanılan ortak bir isimdir. Lökosit çeşitleri temel olarak nötrofil, eozinofil, bazofil, lenfosit ve monsitlerdir. Tüm lökosit hücreleri kemik iliğinde bulunan hematopoietik kök hücrelerden farklılaşarak üretilmektedir.  

Çeşitli lökosit hücreleri bağışıklık sisteminin farklı komponentlerini oluşturmaktadır. Bazı hücreler hareketli bazı hücreler ise dokular arasına fikse (sabitlenmiş) durumdadır. Nötrofiller bakteri ve mantar enfeksiyonlarında, Eozinofil ve Bazofil alerjik reaksiyonlar ve inflamasyonda ön plana çıkar. Bağışıklık sisteminin önemli bir boyutunu oluşturan lenfositler ise daha çok lenf sıvısında bulunur ve antikor salgılar. Virüs ve tümör hücrelerine karşı savaşma ve geçirilen hastalıklara karşı bellek oluşturma özelliği ise T Lenfosit hücrelerinin alt türlerine aittir. Vücutta pek çok göreve sahip lökositlerin incelenmesi çeşitli hastalıkların ortaya konulmasında çok uzun yıllardır kullanılan bir yöntemdir.

Lökosit Normal Değerleri Kaç Olmalı?

Hücre üretimi ve bağışıklık sistemi ile bilgi edinme açısından WBC değeri büyük önem taşımaktadır. Normal sağlıklı bireylerde kan lökosit değeri mikrolitre kanda 4.500-11.000 değerleri arasında olması beklenir. Lökosit referans aralığı sağlıklı bireylerde geniş bir skala içerisinde değişiklik göstermektedir. Bu değerleri yaş, günlük alışkanlıklar, kişisel özellikler, cinsiyet gibi birçok faktör etkileyebilir. 

Ayrıca lökosit değerleri kan dışında idrar, BOS gibi sıvılarda da bakılabilir. Böbrekler kanı süzerek zararlı maddelerin atılmasını sağlar. Lökositler ise normal şartlarda böbrek filtrelerinden geçemez. İdrarda lökosit ve eritrosit görülmesi beklenmez. Bundan dolayı idrarda lökosit değeri sıfıra yakındır.

Lökosit Nasıl Ölçülür?

Lökosit sayımı en sık olarak kanda gerçekleştirilir. Tam kan sayımı olarak da adlandırılan hemogram WBC, RBC, Hb gibi birçok kan değerini içermektedir. Koladan alınan az miktarda kan ile gerçekleştirilmektedir. 

Lökosit ayrıca idrar, BOS ve dışkı için de bakılabilir. Bu amaçla idrar örneği, dışkı örneği veya Lomber ponksiyon ile BOS örneği alınması gerekmektedir. Alınan materyaller mikroskobik olarak incelenerek beyaz kan hücresi sayımı yapılır. Ayrıca idrar tetkikinin bir parçası olarak lökosit esteraz kontrolü tanı ve tedavide önemli rol oynamaktadır. Bazı hastalarda lökosit negatif olmasına rağmen lökosit esteraz enzimi pozitiftir. Yapılan çalışmalar bu hastalarda tedavi uygulanması gerektiğini ortaya koymuştur.

Hamilelikte Lökosit Ölçümü Kaç Olmalı?

Hamilelikte lökosit yüksekliği görülebilmektedir. Bu durumun gebeliğin getirmiş olduğu fizyolojik bir değişim olduğu kabul edilebilir. Gebelik ilerledikçe WBC seviyesi yükselmektedir. Gebelikte normal değerler mikrolitrede 5.800-13.200 adettir. Doğum sonrasında strese bağlı olarak hafif yüksek değerler görülebilmektedir (12.700). Gebelik değerlendirmelerinin ayrı yapılması yanlış tanı konulmasının engellenmesi açısından önemlidir. 

Öte yandan hamilelik döneminde ortaya çıkan değişiklikler enfeksiyon görülme sıklığını artırmaktadır. Özellikle idrar yolu enfeksiyonları bu dönemde artmaktadır. İdrar ve kan lökosit ölçümü olası enfeksiyonların tespitinde fayda sağlamaktadır. İdrar yolu enfeksiyonları normal doğum şansını düşürebileceğinden dolayı erken dönemde kontrol altına alınmalıdır.

Bebeklerde Lökosit Ölçümü Kaç Olmalı?

Bebeklerde WBC yüksekliği görülebilmektedir. Özellikle doğumdan hemen sonraki dönemde bu yükselişin fizyolojik olduğu kabul edilmektedir ve bu yaş grubuna göre normal değerler belirlenir. Bebeklerde mikrolitrede 9.000-30.000 WBC normal kabul edilir. Aşırı yüksek değerler yenidoğan enfektif hastalıkları açısından değerlendirilmelidir. Bebeklerde lökosit düşüklüğü ise doğumsal kemik iliği problemlerine işaret edebilir.

Lökosit Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

Lökosit sayısının mikrolitrede 4.500’ün altına düşmesi düşüklük olarak ifade edilmektedir. Kanda lökosit düşüklüğü lökopeni olarak adlandırılmaktadır. Granülosit veya diğer serilerin her birinde düşüklük olabilir. Düşüklük olan hücreye göre isimlendirilir (nötropeni, lenfositopeni gibi). Lökosit düşüklüğü genellikle bir veya daha fazla hücre serisinin üretiminde meydana gelen bozukluklara bağlı ortaya çıkmaktadır. Bu durum doğuştan olabileceği gibi sonradan da kazanılabilir. 

WBC düşüklüğü nedenleri arasında aşağıdakiler yer almaktadır:

• Kemik iliği yetmezliği
• Lupus
• Karaciğer hastalıkları
• Dalak hastalıkları
• Yapısal lökosit bozuklukları
• Kemoterapi
• Radyoterapi
• Kanser ilaçları
• Viral hastalıklar (enfeksiyöz mononükleoz)
• Toksinler
• Duygusal ve fiziksel stres
• Ameliyatlar
• Böbrek yetmezliği

Lökosit Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Lökositler bağışıklık sisteminin başlıca bileşeni olduğundan dolayı düşüklüğü sistemin zayıflaması anlamına gelmektedir. Bu durumda sık enfeksiyona yakalanma ve basit enfeksiyonların aşırı şiddetlenmesi sayılabilir. Ayrıca düşüklüğüne sebep olan hastalıklara bağlı belirtiler ortaya çıkabilir.

• Ateş
• Sık hasta olma
• Öksürük ve nefes darlığına ulaşan akciğer enfeksiyonları
• İdrar yapmayı zorlaştıran idrar yolu enfeksiyonları
• Sık tekrarlayan ağız yarası
• Cilt sorunları

Lökosit Düşüklüğü (Lökopeni) Tedavisi 

Lökosit düşüklüğünün tedavisi hangi hücre serilerinde düşüklük olduğu ve düşüklüğün sebebine bağlı olarak farklılık göstermektedir. İlaç, radyoterapi, kemoterapi gibi sebeplere bağlı olarak ortaya çıkmışsa bu uygulamaların kesilmesi gerekebilir. Kemik iliğinde üretimi uyarıcı ilaç tedavileri uygulanabilir. Ayrıca enfeksiyonlarla mücadele amacıyla antibiyotik ve antifungal gibi ilaçların kullanılması gerekecektir.

Lökosit Düşüklüğüne Ne İyi Gelir?

Vücudun kendini yenilemesi ve onarımı için ihtiyacı olan besin maddelerinin karşılanması gerekmektedir. Özellikle vitamin ve mineral eksikliği tek tip beslenenlerde sık görülmektedir. B12, folik asit gibi esansiyel besin maddelerinin yeterince tüketilmesi önemlidir. Yeşil yapraklı sebzeler, karaciğer, sakatat B12 ve folat açısından WBC yükselten yiyecekler olarak gösterilebilir. 

Lökosit düşüklüğü olanlar enfeksiyonlara karşı daha savunmasızdır. Bundan dolayı kişisel hijyene üst düzeyde dikkat etmek, bulaşıcı hastalıklardan korunmak son derece önemlidir. Besinlerle vücuda alınan mikroorganizma miktarı en aza indirilmelidir. 

Stres lökopeninin önlenebilir sebeplerinden biridir. Yalnızca emosyonel (duygusal) değil fiziksel stres de etkilidir. Stres seviyesini azaltmak, iş yoğunluğuna ara vermek ve dinlenmek lökopeninin giderilmesine yardımcı olabilir.  

Lökosit Düşüklüğü (lökopeni) Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Lökopeni tedavi edilmediğinde vücut enfeksiyonlara karşı savunmasız hale gelir. Bu durum basit enfeksiyonların ilerleyerek daha ciddi sonuçlara ulaşmasına sebep olabilir. Fonksiyon kayıpları ortaya çıkabilir. Enfeksiyonun vücuda yayılması durumunda ise sepsis tablosu ortaya çıkar ve ölümcüldür. Diğer yandan lökopeni kanser gibi ciddi hastalıkların tedavi sürecinde aksamalara sebep olabilir. Radyoterapi, kemoterapi ve ilaç tedavilerinin kesilmesine bağlı olarak kanser ilerleyerek diğer organlara metastaz yapabilir.

Lökosit Yüksekliği Nedenleri ve Hastalıkları Nelerdir?

Kanda lökosit yüksekliği lökositoz olarak adlandırılır ve WBC’nin mikrolitrede 11.000’in üzerine çıkması durumudur. Bu durum genellikle bağışıklık sisteminin aktive olduğuna işaret eder. Vücutta inflamasyon söz konusu olur. CRP ve lökosit yüksekliği birlikte görülür. 

Lökosit yüksekliği farklı hücre serilerinde ortaya çıkabilir. En sık olarak nötrofil hücre fazlalığı (nötrofili) görülmektedir. Kan dolaşımında olgunlaşmamış hücrelerin sayısındaki artış bu duruma işaret edebilir. Lökosit yüksekliğine sebep olan başlıca durumlar şu şekildedir:

• Enfeksiyonlar
• Yaralanmalar
• Romatoid artrit
• Sigara kullanımı
• Ameliyat
• Ağır egzersiz
• Stres
• Kalp krizi
• Yanıklar
• Astım ve alerjik reaksiyonlar
• Lenfoma
• Lösemi
• Lupus

Lökosit Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Lökosit yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkan belirtiler genellikle altta yatan soruna bağlıdır. Kişiden kişiye farklı şekillerde kendini gösterebilir. 

En sık ortaya çıkan belirtiler ise aşağıdaki gibidir:

• Solunum problemleri
• Hırıltılı solunum
• Sindirim sisteminde kanama
• Ateş ve ağrı
• Kolay morarma
• Kilo kaybı
• Kurdeşen ve alerjik reaksiyonlar

Lökosit Yüksekliği Tedavisi 

Lökosit seviyelerinin normal değerlere çekilmesi için yüksekliğe neden olan durumun ortadan kaldırılması gerekir. En sık sebep enfeksiyonlar ve alerjik reaksiyonlardır. Bu gibi durumların tedavisinde antibiyotikler, antimikotikler, antihistaminikler, inhalerler ve semptomları hafifletici ilaçlar kullanılabilir. Bir diğer sebep olan otoimmün hastalıklar tamamen ortadan kalkmasa da ilaçlarla baskılanabilmektedir. 

Lökosit yüksekliğinin en tehlikeli sebeplerinden biri kanserlerdir. Özellikle mikrolitrede 100.000 lökosit ve üzeri değerler aşırı bir üretim olduğuna işaret eder. Kemik iliği ile ilişkili kanserler söz konusu olabilir. Lösemide lökosit değerleri çok yüksektir. Kemoterapi, radyoterapi ve kemik iliği nakli tedavi seçenekleri arasında yer almaktadır.

Lökosit Yüksekliğine Ne İyi Gelir?

• Lökositozun en önemli sebebi enfeksiyonlardır. Enfeksiyon ve mikroorganizma yükünü azaltmak beyaz küre sayısında düşüşe fayda sağlayacaktır. Bu amaçla kişisel hijyene, el temizliğine ve tüketilen yiyeceklerin temizliğine dikkat edilmelidir.
• Polen, toz, duman gibi maddeler alerjik reaksiyonları tetikleyebilir. Özellikle bilinen alerjisi olan bireylerin uyarıcı etkenlerden kaçınması bağışıklık sisteminin alevlenmesini önler.
• Sigarayı bırakmak diğer birçok faydasının yanı sıra yüksek lökosit seviyesini düşürmeye de yardımcı olabilir. Ayrıca sigara birçok kanser türünde en önemli risk faktörlerinden biridir. 
• Stres bağışıklık ve hormonal sistem olmak üzere birçok denge üzerinde olumsuz etkiye sahiptir.

Lökosit Yüksekliği Tedavi Edilmediğinde Ne Olur?

Yüksek lökosit sayısı genellikle enfeksiyonlarla ilişkilidir. Enfeksiyona yönelik tedavi uygulandığında kendiliğinden azalacaktır. Ancak kronik enfeksiyonlar, otoimmün hastalıklarda tedavi uygulanmadığından WBC yüksekliği devam eder. İltihabın sürekli bir hal alması doku hasarlarına ve fonksiyon kayıplarına sebep olabilir. Enfeksiyonun iç organlara ilerlemesi ise ölümcül bir durumdur. 

Lökosit yüksekliğinin diğer önemli sebepleri ise kanserlerdir. Özellikle lösemi bu durum ile ilişkilidir. Çocukluk döneminin en sık görülen kanser çeşitleri arasında görülen lösemi tedavi edilmediğinde vücuda yayılabilir.