Keratosis Pilaris

Keratosis Pilaris Hastalığı Nedir?

Keratosis pilaris, deride küçük ve hafif kabarıklıklarla, dokunulduğunda pürüzlülükten dolayı deride zımpara kâğıdı gibi bir yüzeyle kendini gösteren bir hastalıktır. Bu hastalık, tıp dünyasında foliküler keratoz, liken pilaris gibi adlarla da anılmaktadır.

Bu hastalık; bazı kişilerde kendini gösteren, derideki küçük kabarıklıkların tüyleri yolunmuş bir tavuk veya kaz derisine benzemesinden dolayı tavuk veya kaz derisi gibi adlarla da anılmaktadır.

Hastalıkta derinin yolunmuş tavuk derisi görünümüne benzemesinin nedeni kıl foliküllerinin bulunduğu yerlerdeki keratinlenme artışıdır.

Kıl folikülleri; kılı, kıl kökünü, kıl kök hücrelerini ve bir dizi salgı bezini içeren deride bulunan bir yapıdır.

Keratinlenme veya keratinleşme ise canlı deri dokusunu dışarıdan örten katmanın kalınlaşmasıdır. Keratinlenme sonucunda deride kepekli, pullu bir görünüm ortaya çıkmaktadır.

Deride küçük kabartıların yanında bazen kaşıntı, kızarıklıklar, deride kuruluklar da görülebilmektedir.

Otozomal baskın (dominant) geçişlidir. Vücut kromozomları olarak adlandırılan otozom adlı kromozomlarla aktarılan baskın bir genetik özelliği olan kalıtsal bir hastalıktır.

Fiziksel yönden genel olarak zararsız bir hastalıktır. Tedaviye gereksinim bile olmayabilir. Ancak bazen gelişen kuruma, kaşıntı, kızarıklık durumunda tedavi gerekebilmektedir. Bunun yanı sıra bazı hastalar,  deride oluşan görünümlerden estetik yönünden rahatsızlık duyabilmektedir. Bu durumlarda da tedavi başvurmak uygun bir seçenektir.

Keratosis pilaris her yaşta görülebilen bir hastalıktır. İlk olarak genellikle yaşamın ilk yıllarında belirmektedir. 2 yaşın altında ve ergenlik döneminde sıklıkla başlamakla birlikte yetişkinlikte yaş ilerledikçe bulguların kendiliğinden sönükleşme olasılığı bulunmaktadır.

Kadınlarda görülme sıklığı erkeklerden daha fazladır.

Keratosis pilaris çoğunlukla üst kol (pazı çevresi), kalça, kaba et ve yanakları tutmaktadır.

Kabartılar kimi bireylerde kışın belirip yaz dönemlerinde silikleşmektedir.

Keratinli yapılar olan küçük kabartılar, nemlendirme ve yumuşatma tedavileri yardımıyla kaldırmak amaçlanmaktadır.

Bu yöntemlerin yetersiz kaldığı durumlarda lazer tedavisiyle bu kabartılardan kurtulmak amaçlanmaktadır.

Keratosis Pilaris Belirtileri Nelerdir?

Keratosis pilaris her yaştaki insanda görülebilmekle birlikte çocuklarda görülme sıklığı yetişkinlere oranla yüksektir.

Keratosis pilaris; özellikle üst kol, kalça, kaba et ve yüz bölgesini tutmaktadır. Bunlara ek olarak ellerin üzerinde, bacakların üst bölümlerinde de görülebilmekle birlikte kılların bulunabileceği yerleri etkilemektedir.

Keratozis pilariste ağrısız, kaba, küçük, pullu-kepekli kabartılar görülmektedir. Bu kabartılar, derinin pürüzlü algılanmasına neden olmaktadır. Bazı kişilerde dışarıdan bakıldığında yolunmuş tavuk veya kaz derisine benzer bir görünüm bulunmaktadır.

Derideki pürüzlülük, zımpara kâğıdı yüzeyini andırabilmektedir.

Kabartılı bölgelerde özellikle de kış aylarında deride kuruluk görülebilmektedir.

Ağrı yaşanmamakla birlikte bazen kaşıntı eşlik etmektedir. Bazen de yangı (inflamasyon) eşlik edebilmektedir.

Yakından incelendiğinde derideki kabartılarda büyümemiş kıllar görülebilir. Bunlar siyah noktaları andırmaktadır.

Kepekli kabartıların olduğu yerlerde bazen kırmızı veya kahverengi renklerinde kum tanesi veya iğne ucu kalınlığında bir alanda renk değişimi görülmektedir. Bu renk değişimleri kaşıntısız ve ağrısızdır.

Renk değişiminin kırmızı olması durumu keratosis pilaris rubra olarak adlandırılmaktadır.

Renk değişiminin kahverengi olması durumu hiperpigmente keratosis pilaris olarak adlandırılmaktadır.

Keratosis pilaris atrofikans adı verilen seyrek görülen durumlarda ise kıl foliküllerinde bir gerileme yaşanmaktadır. Bu gerileme, yara izi benzeri görünümde olup kıl kaybıyla sonuçlanmaktadır. Kıl kaybı geçici veya kalıcı olabilmektedir.

Keratosis Pilaris Nedenleri Nelerdir?

Keratosis pilaris, kalıtsal bir hastalıktır. Otozomal dominant (baskın) bir kalıtımı vardır.

Kılı, kıl kökünü, birtakım salgı bezini ve kök hücrelerini içeren kıl foliküllerinde deriyi dış ortamın zararlarından ve enfeksiyondan korunmak için üretilen keratin adı verilen sert yapıda bir proteinin üretimi artmıştır ve bu keratinlenme kıl foliküllerini dışarıya açılan yerde tıkamıştır.

Keratin artışı, hiperkeratinizasyon olarak da adlandırılmaktadır. Bu keratinlenme artışı, deriden kabarık sert kabartıların oluşmasına neden olmaktadır. Keratinlenme, kendini pul-kepek türü bir görünümde göstermektedir.

Keratin artışını tetikleyen şeyin ne olduğu bilinmemektedir.

Keratosis Pilaris Teşhisi

Keratosis pilaris hastalığının tanısı genellikle klinik bulgularla konulur.

Doktor; derideki bulguları büyüklük, kepeklenme, kuruluk, kalınlık gibi yönlerden değerlenip deriyi daha iyi incelemek amacıyla dermatoskop adı verilen bir araç kullanabilir. Dermatoskoplar deri daha yakından görüntülenir, bu görüntüleme işlemine de dermatoskopi denmektedir.

Bu yöntemler dışında genellikle ek bir inceleme aracı veya yöntemi gerekmemektedir.

Keratosis Pilaris Tedavisi

Kaşınma, kuruma gibi belirtilerin görülmemesi durumunda tedaviye bir gereksinim bulunmamaktadır. Bundan farklı olarak dış görünüm yönünden rahatsızlık duyan hastalar tedavi için başvurabilirler.

Derideki kuruluk için nemlendirici kullanımı en çok seçilen tedavi yöntemidir. Bunun yanı sıra yardımcı olmak amacıyla sabun dışında bir temizlik ürünü kullanımı gerçekleştirilebilir. Sabunların derideki kuruluğu arttırma olasılığı bulunmaktadır.

Nemlendirici kremler, kaşıntının giderilmesinde de oldukça yararlıdır.

Kese veya sünger taşıyla kabartılı yerler ovalanabilir. Ovalama sert olmamalı, yumuşakça gerçekleştirilmelidir. Keratinli kabartıların götürülmesi için kullanışlıdır.

Keratinli kabartılarla mücadelede keratinli alanları yumuşatıcı ürünlere başvurulabilir. Bazı nemlendirici kremler de yumuşatıcı etken maddeleri içerebilmektedir.

Yumuşatıcılar asit içerebilmektedir. Asitli yumuşatıcıların kullanımı hassas derilerde ve çocuklarda deride kızarıklık ve tahrişe neden olabilir. Doktorun önerisi içerisinde kullanılmalıdır.

Kıl foliküllerinin tıkanmasının önüne geçmek amacıyla A vitamini türevi olan retinoidler de tedaviye eklenebilmektedir.

Tedavi süreci bir-bir buçuk aylık bir süreci kapsayabilir. Bu süreçte doktorun önerisi içerisinde tedavi eksiksiz bir biçimde uygulanmalıdır.

İlaç tedavilerinin ve yardımcı tedavilerin yetersiz olduğu durumlarda çeşitli lazer tedavilerine başvurulabilmektedir. Bazen lazer tedavilerinde kıl foliküllerinin yok edilmesi de uygulanabilmektedir (lazer epilasyon), bunun sonucunda ilgili bölgede kıl gelişimi olmayacaktır.

Bütün bunlardan farklı olarak keratozis pilarisli bir hasta dış görünümünden dolayı psikolojik yönden bunalıma girebilir. Bu durumda bir psikiyatra danışmak en uygun seçenek olur.

Keratosis Pilaris Tedavi Edilmezse

Keratosis pilaris, genel olarak zararsızdır.  Bundan dolayı tedavi gereksinimi bulunmamaktadır. Yaşla birlikte kendiliğinden azalabilir. Deride kaşıntı, kuruma görülmesi durumlarında hasta, rahatsızlık duyabilir. Buna ek olarak kimi hastalar dış görünüş yönünden rahatsızlık duyabilir.

Keratozis pilaris atrofikans gibi kılların döküldüğü oldukça seyrek görülen ağır bir türevde kıl kaybı geçici veya kalıcı olabilmektedir.

Keratosis Pilarise Ne İyi Gelir?

Keratosis pilariste bazen deride kurumalar yaşanmaktadır. Bu kurumalar özellikle de kış aylarında belirmektedir. Deriyi olanaklıysa soğuktan korumak, daha da önemlisi derideki ilgili bölgelere nemlendirici kremler sürmek oldukça yararlıdır.

Banyo sırasında bir kese veya sünger taşı yardımıyla keratozis pilarisli yerleri hafifçe ovalamak, pullu-kepekli kabartıların silinmesine ciddi bir katkıda bulunur.

Keratosis Pilarise Ne İyi Gelmez?

Kaşıntı olması durumunda deri kaşınmamalıdır. Sürekli oluşan kaşıma eylemleri sonucu deri hasar alabilir.

Deride siyah nokta benzeri yapılara bir sivilceye veya siyah noktaya çöker gibi çökülmemeli, bu yerlere hiçbir türlü müdahale edilmemelidir. Yara oluşumuna neden olabilir.

Deri, kış aylarında kurumaya eğilimlidir. Soğuk ve kuru havalar derinin yıpranmasına katkıda bulunmaktadır. Bundan dolayı deri nemli tutulmalıdır, nemlendirici krem kullanmak oldukça yararlıdır.

Keratosis Pilaris İlaçları

Keratozis pilaris tedavisinde öncelikli amaç; derinin canlı, nemli kalmasını sağlamanın yanında ölü hücrelerin ve keratin birikiminin olduğu deri katmanının arındırılmasıdır.

Bu amaçla nemlendirici kremlerin kullanımı yararlı olup bu nemlendirici kremlere ek olarak veya nemlendirici kremlerin kendisinin içeriği olarak keratinli katmanın yumuşamasını sağlamak amacıyla yumuşatıcılar da tedaviye eklenebilmektedir.

Yumuşatıcılar şöyle sıralanabilir: Laktik asit, salisilik asit, üre, alfa hidroksi asit.

Asit yumuşatıcılar, uygun kullanılmadığında deride kızarıklık ve tahriş yapabilir. Bundan dolayı hassas derili kişilerde, özellikle çocuklarda kullanımı konusunda dikkatli olunmalıdır. Doktor önerisinin dışına çıkılmamalıdır.

Kıl foliküllerinin dışarıya açıldığı yerde oluşan keratin tıkaçlarının önüne geçmek amacıyla retinoidlere başvurulmaktadır.

Kullanılan retinoidler şöyle sıralanabilir: Tretinoin, tazaroten, retinol, adapalen.

Hastalığın direncine göre tedavi uzun sürebilir, bu süreç içerisinde bütün bu ilaçların istenmeyen etkilerinden korunmak için doktorun önerisine uyulmalıdır.

Keratosis Pilaris için Hangi Doktora Gidilir?

Keratosis pilaris hastalığıyla Dermatoloji (Cildiye, Deri Hastalıkları) bölümü ilgilenmektedir. Bu hastalık için tedavi gerekli olmamakla birlikte deride kaşıntı, kuruma ve deri görünümü bakımından estetik yönden rahatsızlık duyma durumlarında bir dermatoloji uzmanına başvurmak en uygun seçenektir.