Kanda enfeksiyon (sepsis), vücudun enfeksiyona karşı verdiği kontrolsüz tepkinin organ yetmezliğine yol açtığı hayati tehlike taşıyan bir durumdur. Erken tanı ve tedavi edilmezse ölüm oranı %30-40’a ulaşır. İşte bu kritik sağlık sorununun detayları:
Kanda Enfeksiyon Nedir?
Sepsis, bakteri, virüs veya mantarların kana karışmasıyla başlayan sistemik bir inflamatuar yanıttır. Bağışıklık sisteminin aşırı aktivasyonu, organlarda hasara ve kan dolaşımı bozukluğuna neden olur. Yoğun bakım ünitelerinde önde gelen ölüm nedenlerindendir.
Ana Nedenler ve Enfeksiyon Kaynakları
- Bakteriyel Enfeksiyonlar: Pnömoni (%35), idrar yolu enfeksiyonları (%25), karın içi enfeksiyonlar (%11)
- Viral Kaynaklar: Grip, COVID-19, kanamalı ateş virüsleri
- Fırsatçı Mantarlar: Candida türleri (özellikle bağışıklığı baskılanmış hastalarda)
- Giriş Yolları: Açık yaralar, cerrahi kesiler, kateterler, yanıklar
Belirtiler ve Klinik Bulgular
Sepsisin erken ve geç evre bulguları farklılık gösterir:
- Erken Evre: Titreme ile yükselen ateş (38.5°C üzeri), kalp atım hızında artış (>90/dk), hızlı solunum (>20/dk)
- İlerlemiş Evre: Bilinç bulanıklığı, idrar çıkışında azalma, ciltte solukluk veya beneklenme, tansiyon düşüklüğü (<90 mmHg)
- Şok Tablosu: Multipl organ yetmezliği, laktik asidoz, koagülopati
Teşhis Yöntemleri
- Laboratuvar Testleri:
- CRP (>150 mg/L), prokalsitonin (>2 ng/mL)
- Lökosit sayısında aşırı artış/azalma
- Kan kültürü (altın standır)
- Görüntüleme: Akciğer BT (pnömoni şüphesi), abdominal USG
- Organ Fonksiyon Testleri: Böbrek ve karaciğer paneli, arteriyel kan gazı
Tedavi Protokolleri
- Antimikrobiyal Tedavi: Geniş spektrumlu antibiyotikler (piperasilin-tazobaktam) + vankomisin (ilk 1 saat içinde başlanmalı)
- Sıvı Resüsitasyonu: İlk 6 saatte 30 ml/kg kristaloid infüzyonu
- Vazopresörler: Noradrenalin (refrakter hipotansiyonda)
- Destek Tedavileri: Mekanik ventilasyon, böbrek replasman tedavisi
Risk Faktörleri
- Hastane Kaynaklı: Yoğun bakım yatışı, invaziv girişimler
- Kronik Hastalıklar: Diyabet, kanser, KOAH, böbrek yetmezliği
- Bağışıklık Baskılanması: Kemoterapi, kortikosteroid kullanımı
- Yaş: 65+ yaş ve yenidoğanlar
Korunma Stratejileri
- Hastane enfeksiyon kontrol protokollerine sıkı uyum
- Elektif cerrahiler öncesi profilaktik antibiyotik
- Pnömokok ve influenza aşıları
- Diyabet kontrolü ve yara bakımı
Komplikasyonlar
- Septik şok
- Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC)
- Akut böbrek yetmezliği (%50 vakada)
- Nörolojik sekeller (uzun dönemli)
Hangi Durumlarda Acile Başvurulmalı?
- 38.5°C üzeri ateş + bilinç değişikliği
- Ciltte peteşiyal döküntü + ekstremitelerde soğukluk
- Sistolik tansiyonun <90 mmHg olması
- Saatte <30 ml idrar çıkışı
Sepsis acil müdahale gerektiren bir durumdur. Şüphe halinde vakit kaybetmeden tam teşekküllü hastanelerin acil servisine başvurulmalıdır.
