Endarterektomi, daralmış veya tıkanmış damarları temizleyerek kan akışını restore etmek için uygulanan cerrahi bir prosedürdür. Özellikle karotid arter hastalığı ve periferik arter hastalığı tedavisinde yaygın olarak kullanılır. Ancak hastaların merak ettiği önemli bir soru şudur: "Ameliyat sonrası damarlar tekrar daralabilir mi?"

Endarterektomi Sonrası Restenoz (Tekrar Daralma) Nedir?
Restenoz, cerrahi müdahale gören damar bölgesinin zaman içinde yeniden daralmasıdır. Bu durum, damar duvarında tekrar plak birikimi veya cerrahi bölgede nedbe dokusu oluşumu nedeniyle gelişebilir. Restenoz riski, hastanın yaşam tarzı ve altta yatan sağlık koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterir.

Tekrar Daralma Oranları ve Risk Faktörleri
Endarterektomi sonrası restenoz oranı genellikle %5-10 arasındadır. Ancak aşağıdaki faktörler bu riski artırabilir:

• Sigara Kullanımı: Nikotin, damar iç yüzeyinde inflamasyonu tetikleyerek plak oluşumunu hızlandırır.
• Diyabet: Yüksek kan şekeri, damar duvarında hasara yol açarak restenoz riskini 2 kat artırır.
• Hiperkolesterolemi: LDL kolesterolün yüksek olması, damarlarda yağ birikimini kolaylaştırır.
• Yetersiz Egzersiz: Hareketsiz yaşam tarzı, kan dolaşımını yavaşlatarak iyileşmeyi geciktirir.

Tekrar Daralma Belirtileri Nelerdir?
Restenoz belirtileri, ilk hastalık tablosuna benzer şekilde ortaya çıkabilir:

• Karotid Arterde Daralma: Geçici görme kaybı, konuşma bozukluğu veya kol-bacakta güçsüzlük.
• Periferik Arter Daralması: Bacaklarda ağrı, üşüme hissi veya yürüme mesafesinde kısalma.
  Bu belirtiler hissedildiğinde acilen doktora başvurulmalıdır.

Restenozu Önlemek İçin Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Sigara Bırakma: Sigarayı bırakmak, restenoz riskini %30-40 azaltır.
• Diyet Düzeni: Akdeniz diyeti (zeytinyağı, balık, tam tahıllar) damar sağlığını korur.
• Düzenli Kontroller: Kolesterol, kan şekeri ve tansiyonun rutin takibi kritik önem taşır.
• Antikoagülan Kullanımı: Doktor önerisiyle aspirin veya klopidogrel gibi ilaçlar kullanılabilir.

Tekrar Daralma Durumunda Tedavi Seçenekleri

• Anjiyoplasti ve Stent: Daralan bölgeye balonla müdahale edilerek stent yerleştirilir.
• Tekrar Endarterektomi: Nadiren uygulanır, genellikle stent sonrası restenozda tercih edilir.
• İlaç Tedavisi: Statinler ve antihipertansiflerle plak birikimi yavaşlatılır.

Ameliyat Sonrası Takip Süreci
İlk 6 ayda 3 aylık aralıklarla Doppler ultrason ile damar yapısı kontrol edilir. Sonrasında yıllık kontroller yeterlidir. Egzersiz testleri ve kan tetkikleriyle süreç yakından izlenmelidir.