Böbrek nakli, kronik böbrek yetmezliği olan hastalar için yaşam kalitesini artıran ve diyalize bağımlılığı ortadan kaldıran en etkili tedavi yöntemlerinden biridir. Ancak nakil sürecinde "doku uyumu" kavramı sıklıkla gündeme gelir. Peki böbrek nakli için doku uyumu şart mıdır? İşte bu sorunun cevabı ve detayları:

Doku Uyumu (HLA Uyumu) Nedir?
Doku uyumu, verici ve alıcının insan lökosit antijenleri (HLA) adı verilen protein yapılarının ne kadar örtüştüğünü ifade eder. Bu antijenler, bağışıklık sisteminin yabancı dokuyu tanımasında kritik rol oynar. HLA uyumu ne kadar yüksekse, vücudun nakledilen böbreği reddetme riski o kadar düşer.

Akraba Vericilerde Doku Uyumu
Aile içi nakillerde (özellikle ebeveyn, kardeş veya çocuklar arasında) HLA uyum oranı daha yüksektir. Örneğin, kardeşler arasında tam uyum (6/6 HLA eşleşmesi) şansı %25’tir. Uyumlu nakillerde organ reddi riski belirgin şekilde azalır ve nakil sonrası immünsüpresif ilaç dozları daha düşük tutulabilir.

Akraba Dışı Vericilerde Durum
Kadavradan veya akraba dışı canlı vericiden yapılan nakillerde HLA uyumu genellikle daha düşüktür. Ancak günümüzde gelişen immünsüpresif tedaviler sayesinde tam uyum olmasa da başarılı nakiller gerçekleştirilebilmektedir. Önemli olan, cross-match testi ile verici ve alıcı arasında akut reddi tetikleyecek antikorların olmamasıdır.

Doku Uyumu Olmazsa Nakil Yapılabilir mi?
Evet, doku uyumu olmadan da böbrek nakli mümkündür. Ancak bu durumda:

• Desensitizasyon (Duyarsızlaştırma): Alıcının kanındaki antikorları azaltmak için özel bir tedavi protokolü uygulanır.
• Güçlü İmmünsüpresif İlaçlar: Reddi önlemek için bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar daha yüksek dozda kullanılır.
• Yakın Takip: Nakil sonrası düzenli kan testleri ve biyopsilerle organ fonksiyonları izlenir.

Doku Uyumunun Avantajları

• Organ reddi riski %10-15’ten %5-8’e düşer.
• İmmünsüpresif ilaçların yan etkileri daha az hissedilir.
• Nakil böbreğin ortalama ömrü 15-20 yıla kadar uzayabilir.

Uyumsuz Nakillerde Başarı Oranları
Son yıllarda desensitizasyon tekniklerinin gelişmesiyle, HLA uyumsuz nakillerde 5 yıllık başarı oranı %80’lere ulaşmıştır. Ancak bu süreç, maliyetli ve karmaşık bir tedavi gerektirir.

Kimler Doku Uyumuna Bakılmaksızın Nakil Olabilir?

• Yüksek Aciliyeti Olan Hastalar: Diyalize giremeyecek kadar kritik durumdaki hastalar.
• Çapraz Uyum Testi Negatif Olanlar: Antikor seviyesi düşük olan alıcılar.
• Yaşlı Hastalar: İmmünsüpresif tedavinin risklerinin düşük olduğu gruplar.

Sonuç Yerine
Böbrek naklinde doku uyumu aranması ideal olsa da zorunlu değildir. Günümüz tıbbı, uyumsuz nakillerde bile etkili çözümler sunabilmektedir. Karar aşamasında nefroloji ve transplantasyon ekipleri, hasta özelinde risk-fayda analizi yaparak en uygun yolu belirler.