Böbrek Nakli Nedir?

Kişi için hayati önem taşıyan böbreklerin işlevini yitirmesi ve görevlerini yerine getirememesi durumda böbrek nakli kaçınılmaz olabilmektedir.

Böbrekler, insanlar için hayati önem taşıyan organlardır. Kişinin böbreğinin işlevini yitirmesi ve artık görevlerini yerine getirememesi durumuna böbrek yetmezliği adı verilir.

Bu tip durumlarda hastaların iki seçeneği bulunur. Bu seçeneklerden en etkilisi böbrek naklidir. Böbrek nakli, işlevini yerine getiremeyen böbreğin, sağlıklı bir bireyden veya kadavradan alınan başka bir böbrek ile değiştirilme işlemine verilen isimdir.

Nakil işlemi yaptıramayan hastalar diyaliz cihazları ile tedavi görmeye devam ederler. Fakat diyaliz cihazları böbreğin tamamen sağlıklı bir şekilde çalışmasını sağlayamaz ve sadece belli fonksiyonların yerine getirilmesine yardımcı olabilir. Bu sebeple kalıcı bir çözüm olarak kabul edilemez ve böbrek nakline alternatif olarak düşünülmemelidir.

Böbrek Nakli Nasıl Yapılır?

Ülkemizde böbrek nakli, genellikle canlı ve aile bireyleri arasından verilen böbrekler ile yapılmaktadır. Fakat gerektiği takdirde sağlıklı ve uyumlu başka bir verici de kullanılabilir. Aynı zamanda böbreği sağlıklı bir kadavradan almak da mümkündür. Nakil işlemi şu şekilde gerçekleşir:

  • Hasta muayenesi yapılır.
  • Sağlıklı bir verici bulunur.
  • Verici bulunamadığı takdirde kadavradan alım yapılır.
  • Vericinin böbreğine gerekli testler uygulanır ve nakil için uygun olduğundan emin olunduğu takdirde her iki hasta ameliyathaneye alınır.
  • Ameliyatı gerçekleştirecek cerrahın tercihine göre açık veya kapalı ameliyat tercihi yapılmaktadır. 
  • Alıcının kasık kısmından bir kesi açılır, alıcının atar ve toplar damarları hazır hale getirilir.
  • Alınan böbrek bu damarlara ve idrar yoluna uygun bir şekilde bağlanır.
  • Kesi yapılan bölge kapatılır ve bu şekilde nakil işlemi tamamlanmış olur.

Birçok hastane son yıllarda canlı vericiler ile nakil işlemi gerçekleştirirken laparoskopi yöntemini tercih etmektedir. Bu işlem ameliyatın kapalı yapılmasıdır. Böylelikle hastalarda kalıcı ve büyük yara izleri oluşmaz ve ameliyat daha kısa sürede ve pratik bir şekilde tamamlanabilir.

Böbrek Nakli Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?

Böbrekler hayati önem taşıyan organlardır ve bazen kişinin yapısal özelliklerinden bazen de ihmalkarlık ve sağlıksız yaşam tarzından dolayı iflas edebilirler. Bu sebeple nakil işlemi sonrası hastanın sağlığına son derece dikkat etmesi ve nakil öncesi yaptığı hataları yapmaması gerekir. Böbrek nakli ameliyatı sonrası dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar şu şekildedir:

  • Kilo kontrolü sağlanmalı ve sağlıklı bir beslenme programı uygulanmalıdır.
  • Tansiyona dikkat edilmeli ve düzenli olarak takibi yapılmalıdır.
  • Şeker hastası olan bireylerin şekerlerine dikkat etmeleri ve kontrol altında tutmaları gerekmektedir.
  • Egzersiz yapılmalı ve gün boyu bol su içilmelidir.
  • Evcil hayvanlardan uzak durulmalıdır.
  • Diş ve ağız bakımına dikkat edilmelidir.
  • Sigara içilmemelidir ve alkol tüketilmemelidir.

Böbrek nakli olanlar özellikle nakil işleminden sonraki ilk 1 ay boyunca araç kullanmamalıdırlar. Düzenli olarak sağlık kontrollerine gidilmeli ve doktora danışılmadan hareket edilmemelidir. Ameliyat tamamlandıktan sonra kişisel hijyene dikkat edilmeli ve dikiş bölgeleri düzenli olarak temizlenmelidir.

Böbrek Nakli Riskleri Nelerdir?

Her ameliyatta olduğu gibi nakil ameliyatlarında da belli riskler bulunmaktadır. Fakat nakil ameliyatlarının özellikle diğer ameliyatlara göre daha ciddi ve büyük ameliyatlar olduğu unutulmamalıdır. Oluşabilecek bazı riskler şu şekildedir:

Enfeksiyonlar

Ameliyat sonrasında hastada ilk 2 ay içerisinde çeşitli enfeksiyonlar meydana gelebilir. Bu sık görülen bir durumdur ve takip altında tutulmalıdır.

İlaç Kullanımına Bağlı Böbreklerde İşlev Bozuklukları

Hastada oluşabilecek enfeksiyon durumlarında veya ameliyat sonrasında kullanılan ilaçların böbreğe etki etmesi durumunda hastalarda böbrekte işlev bozuklukları görülebilir. Bu durum zaman zaman böbreğin tekrar işlevini yitirmesine kadar ulaşabilir. Bu sebeple doktor kontrolü olmadan herhangi bir ilaç kullanmak zararlı olabilir.

Red Krizleri

Ameliyat öncesi gerekli tetkiklerin yeterince iyi yapılmaması ve detayların gözden kaçırılması durumunda hastanın vücudu ameliyat sonrasında böbreği kabul etmeyebilir. Bu durum ciddi hayati risklere sebebiyet verebilir.

Böbrek Nakli İçin Gerekli Şartlar

Böbrek nakli için hastanın böbrek yetmezliği yaşıyor olması yeterli bir sebeptir. Ciddi başka bir durum olmadığı sürece hastaya böbrek nakli yapılabilir. Nakil işlemi için gereken şartlar şu şekildedir:

  • Hastanın teşhis edilmiş böbrek yetmezliği olması gereklidir.
  • Nakil yapılacak hasta için gerekli tüm testler eksiksiz tamamlanmalıdır.
  • Alıcı ile verici arasında kan grubu uyumunun olup olmadığına bakılmış olmalıdır.
  • Vericinin bu işlemi bilinçli şekilde yaptığını gösteren belge hazırlanıp imzalanmalıdır.

Tüm şartların uygun olduğundan emin olunduktan sonra nakil işlemi için herhangi bir engel kalmaz ve işlem gerçekleştirilebilir.

Böbrek Nakli Sonrası Beslenme

Nakil sonrası doktor, hastaya özel bir beslenme programı uygulamaktadır. Her hasta için bu besin programları farklılık gösterebilir. Dikkat edilmesi gereken belirli durumlar şunlardır:

  • Hasta, bol miktarda su tüketmelidir.
  • Alkol ve sigara kullanımı kesinlikle yasaktır.
  • Yağlı ve tuzlu besinler tüketilmemelidir.

Nakil işlemi sonrasında hastanın beslenme listesini düzenli uygulamaması böbreğin zarar görmesine sebebiyet verebilir. Bu sebeple doktorun uyguladığı beslenme listesi harfiyen uygulanmalıdır. Şeker hastası olan hastalar için farklı bir beslenme programı oluşturulur. Hastaların şeker ve tansiyon seviyelerini belli bir düzeyde tutmaları büyük önem taşımaktadır. Nakil sonrası vericinin durumu yakından gözlenmeli ve aynı beslenme programı verici için de uygulanmalıdır. Böbrek nakli sonrası enfeksiyon oluşmaması için ilaç kullanımına da dikkat edilmelidir.

Böbrek Nakli Kimler Verebilir?

Böbrek nakli öncesinde verici hastaların fiziksel ve psikolojik olarak tamamen sağlıklı olduklarından emin olmak büyük önem taşımaktadır. Böbreğini veremeyecek bireyler için belirli özellikler şu şekildedir:

Yukarıda belirtilen rahatsızlıklara sahip olmayan tüm bireyler böbrek nakli işlemini gerçekleştirebilirler. 18 yaşından küçük bireylerin nakil yapmaları yasal değildir. 65 yaşından büyük bireylerin organ nakli yapmaları mümkün değildir. Fakat hastanın sağlık durumu iyi bir şekilde test edilirse nakil işlemi gerçekleştirilebilir. Nakil işlemi yapabilecek kişilerin başlıca özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

  • Birinci, ikinci, üçüncü veya dördüncü derece akraba olunması,
  • Herhangi ciddi bir hastalığa sahip olunmaması,
  • Vericinin 18 yaşından büyük olması,
  • Tüm tetkiklerin gerçekleştirilmiş olması.

Tüm şartların gerçekleştirilmesi durumunda nakil sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilebilir. Kadavradan böbrek nakli yapılabilmesi için hastanın nakil sırasının gelmesi şarttır.

Makaleyi faydalı buldun mu?
0
0
Makeleyi Paylaşın

Böbrek Nakli ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Böbrek nakli fiyatları nedir?

Böbrek nakli hayati bir işlem olduğundan dolayı devlet bu işlem için hastalara yardımcı olmaktadır. Fakat böbrek nakli fiyatları, hastanın durumu ve ameliyatın boyutu ile ilgili olarak değişkenlik göstermektedir. Devlet hastaneleri, özel hastaneler ve üniversite araştırma hastaneleri böbrek nakli ameliyatlarını gerçekleştirmektedir. Muayene ve incelemelerin ardından böbrek nakli fiyatları netlik kazanmaktadır.

Int. Dr. Sinem Köse

Böbrek transplantasyonu nedir?

Böbrek transplantasyonu diğer adı ile böbrek nakli, sağlıklı bir böbreği alıp hasta bir böbrek ile değiştirmektir. Hastanın böbreğinin fonksiyonlarını yerine getiremediği durumlarda kadavradan veya canlı ve sağlıklı başka bir bireyden alınan böbrek hastanın böbreği ile değiştirilir. Bu işleme böbrek transplantasyonu adı verilir.

Int. Dr. Sinem Köse

Böbrek nakli sonrası yaşam süresi nedir?

Böbrek nakli yapılmadan önce hastalar diyaliz cihazları ile yaşamlarını sürdürürler. 40 yaşın altındaki bireyler diyaliz cihazları ile ortalama 15 sene kadar yaşayabilirken 40 yaşın üzerindeki hastalar için bu yaşam süresi maksimum 10 yıl ile sınırlı olmaktadır. Böbrek nakli yapıldıktan sonra yapılan araştırmalar doğrultusunda hastanın yaşam süresi 2 katına kadar çıkabilmektedir. Bu da 40 yaşın altındaki bireyler için 30 sene ve 40 yaşın üzerindeki bireyler için 20 sene anlamına gelmektedir.

Int. Dr. Sinem Köse

Böbrek nakli ameliyatı kaç saat sürer?

Ameliyat süresi, hastaların ve organların durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. Ameliyatın açık veya kapalı yapılmış olması nakil süresini etkileyen faktörler arasında yer almaktadır. Normal durumlarda ameliyat ortalama 2 ile 4 saat arasında sürmektedir. Fakat gerçekleşebilecek komplikasyonlar sebebi ile bu süre uzayabilir.

Int. Dr. Sinem Köse

Böbrek nakli için kan grubu önemli mi?

Nakil işleminin gerçekleştirilebilmesi adına alıcı ve verici hastaların kan uyumunun olması gerekmektedir. Kan uyumu olmayan hastalarda nakil işlemi gerçekleştirilemez. Sadece 0 kan grubuna sahip bireyler bir tek kendi kan gruplarından nakil alabilirken, diğer tüm kan grubuna sahip bireylere nakil gerçekleştirebilirler. Bunun haricindeki tüm durumlarda alıcı ve verici arasında doku ve kan uyumunun sağlanmış olması gerekir.

Int. Dr. Sinem Köse

Böbrek nakli olan hastalar nelere dikkat etmeli?

Hastalar, nakil işleminden sonra beslenmelerine ve hareket sistemlerine son derece dikkat etmelidirler. Hasta sağlıklı ve düzenli beslenmelidir. Aynı zamanda düzenli egzersiz yapmak şarttır. Hasta, operasyon sonrasında doktor kontrollerini kesinlikle aksatmamalıdır. Nakil işlemleri ağır operasyonlardır ve organların vücuda uyum sağlaması zaman alır. Bu sebeple organın vücuda olan uyumluluğu doktor tarafından yakından takip edilmelidir.

Int. Dr. Sinem Köse

Böbrek nakli yapan hastaneler hangileridir?

Günümüzde devlet ve özel olmak üzere tüm hastaneler nakil işlemini gerçekleştirmektedirler. Fakat ufak çaplı ve cerrahi bölümü olmayan hastanelerde bu tip ciddi ameliyatların yapılması mümkün değildir. Gelişmiş ve daha büyük hastanelerde konu ile alakalı cerrahi ekip ve bir bölüm bulunması durumunda ameliyat gerçekleştirilebilir.

Int. Dr. Sinem Köse

Böbrek naklinde doku uyumu şart mı?

Nakil işleminin yapılabilmesi için hastaların kan gruplarının kesinlikle uyumlu olması gerekir. Aynı zamanda dokularda da uyumun sağlanmış olması gerekir. Bu sebeple ilk kontrol edilmesi gereken hastanın kan grubudur. Doku uyumu sağlanırsa hastanın nakil işlemi gerçekleştirilebilir.

Int. Dr. Sinem Köse

Böbrek naklinde yaş sınırı var mı?

18 yaşını doldurmayan bireylerin nakil işlemi yapması mümkün değildir. 18 yaşından küçük bireyler verici olamazlar. Aynı zamanda 65 yaş üzeri bireyler nakil işlemi için uygun kabul edilmez. Fakat 65 yaşında olup sağlığı yerinde olan bireylerin testlerinin tamamlanması sonucunda işlem gerçekleştirilebilir.

Int. Dr. Sinem Köse

Böbrek nakli için nereye başvurulur?

Böbreğin canlı veya cansız vericiden alınacak olması bu durumda büyük önem taşımaktadır. Vericisi olan bir hasta, verici adayı ile beraber herhangi bir organ nakil merkezine başvuruda bulunabilir. Cansız bir bedenden organ alınması için hastanın nakil listesine kayıt olması gerekmektedir. Bu tip durumlarda nakil işleminin gerçekleşebilmesi için hastanın nakil sırasını beklemesi gerekir.

Int. Dr. Sinem Köse