TSH (tiroid uyarıcı hormon), hipofiz bezinden salgılanan ve tiroid hormonlarının üretimini düzenleyen kritik bir hormondur. TSH seviyelerinin yükselmesi, genellikle tiroid bezinin yetersiz çalıştığını (hipotiroidi) işaret eder. Hipotiroidi, metabolizmayı yavaşlatarak vücutta pek çok sistemi etkiler. Kadınlarda adet döngüsünün düzenlenmesinde tiroid hormonları önemli bir rol oynadığından, TSH yüksekliği adet düzensizliklerine yol açabilir.
TSH Yüksekliği ve Hipotiroidi İlişkisi
TSH seviyeleri, tiroid bezinin T3 ve T4 hormonlarını üretme kapasitesine göre değişir. Tiroid hormonları düşük olduğunda, hipofiz bezi TSH salgısını artırarak tiroidi uyarır. Kronik TSH yüksekliği, hipotiroidinin en yaygın göstergesidir. Hipotiroidi; yorgunluk, kilo artışı, saç dökülmesi ve adet düzensizliği gibi belirtilerle kendini gösterir.
Adet Düzensizliği Nasıl Oluşur?
Tiroid hormonları, üreme sisteminin düzenlenmesinde doğrudan etkilidir. Östrojen ve progesteron dengesi, yumurtlama süreci ve rahim iç tabakasının yenilenmesi tiroid fonksiyonlarına bağlıdır. TSH yüksekliğine bağlı hipotiroidi durumunda:
- Yumurtlama (ovülasyon) düzensizleşebilir veya tamamen durabilir.
- Adet kanamaları daha seyrek (oligomenore) veya aşırı yoğun (menoraji) olabilir.
- Adet döngüsü 35 günden uzun sürebilir veya kanamalar arası süre kısalabilir.
Hipotiroidide Görülen Diğer Belirtiler
Adet düzensizliğine ek olarak hipotiroidi, şu semptomlara yol açabilir:
- Nedensiz kilo alımı ve metabolizma yavaşlaması,
- Cilt kuruluğu ve saçlarda incelme,
- Kabızlık ve soğuğa tahammülsüzlük,
- Depresyon ve konsantrasyon güçlüğü.
Teşhis ve Tanı Yöntemleri
Adet düzensizliği şikayeti olan kadınlarda TSH, serbest T3 ve serbest T4 seviyeleri mutlaka kontrol edilmelidir. TSH yüksekliği ile birlikte T3/T4 düşüklüğü hipotiroidi tanısını doğrular. Ayrıca anti-TPO ve anti-tiroglobulin antikor testleri, Hashimoto tiroiditi gibi otoimmün nedenleri araştırmak için kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
Hipotiroidi tedavisinde sentetik T4 hormonu (levotiroksin) kullanılır. Doz, hastanın yaşı, kilo ve TSH seviyesine göre ayarlanır. Düzenli ilaç kullanımıyla TSH seviyeleri normale döndüğünde:
- Adet döngüsü genellikle 3-6 ay içinde düzene girer.
- Diğer semptomlar (yorgunluk, kilo artışı) yavaş yavaş azalır.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
Adet düzensizliği ile birlikte halsizlik, kilo artışı veya saç dökülmesi varsa endokrinoloji veya kadın hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Özellikle gebe kalmak isteyen kadınların tiroid fonksiyonlarını kontrol ettirmesi önemlidir, çünkü kontrolsüz hipotiroidi düşük riskini artırabilir.
Korunma ve Öneriler
- İyot içeren besinler (deniz ürünleri, iyotlu tuz) tüketmek tiroid sağlığı için önemlidir.
- Ailesinde tiroid hastalığı öyküsü olanlar düzenli tarama yaptırmalıdır.
- Levotiroksin ilacını aç karnına almak emilimi artırır.
