Hamilelik döneminde yapılan bazı testler, ebeveynlerin bebeklerinin gelişimi hakkında bilgi edinmesini sağlar. Ancak halk arasında "zeka testi" olarak adlandırılan bu taramaların asıl amacı, bebekteki genetik veya kromozomal anomalileri tespit etmektir. Peki bu testler ne zaman gereklidir ve nasıl uygulanır?

Gebelikte Zeka Testi Nedir?
Zeka testi olarak bilinen prenatal taramalar, bebeğin zihinsel kapasitesini ölçmez. Bu testlerin temel hedefi, Down sendromu gibi kromozomal bozuklukları ve nöral tüp defektlerini erken dönemde belirlemektir. Örneğin, ikili tarama testi veya Non-Invaziv Prenatal Test (NIPT) gibi yöntemler, risk analizi yaparak aileleri bilgilendirir.

Hangi Durumlarda Önerilir?

• Anne yaşının 35 ve üzerinde olması,
• Ailede genetik hastalık öyküsü bulunması,
• Daha önce kromozomal anomalili gebelik geçirilmesi,
• Ultrasonografide anormal bulgular saptanması durumunda bu testler önerilir.

Test Türleri ve İşleyişi

1. İkili Tarama Testi: Gebeliğin 11-14. haftalarında yapılır. Anne kanındaki hormon seviyeleri ve ense kalınlığı ölçümüyle risk hesaplanır.
2. Üçlü/Dörtlü Tarama Testi: 16-20. haftalarda uygulanır. AFP, hCG gibi hormonların değerleri değerlendirilir.
3. NIPT: Anne kanındaki fetal DNA parçacıkları incelenerek Down sendromu riski belirlenir. %99’a yakın doğruluk oranı vardır.
4. Amniyosentez: Kesin tanı için kullanılır. Amniyon sıvısından örnek alınarak kromozom analizi yapılır.

Avantajlar ve Sınırlamalar
Bu testler, ailelere gebeliğin seyrine dair karar verme imkanı sunar. Ancak amniyosentez gibi invaziv yöntemlerde düşük riski (%0,5-1) bulunur. Tarama testleri ise yalnızca risk oranını gösterir; kesin tanı koydurmaz.

Test Sonuçları Nasıl Yorumlanır?
Yüksek riskli sonuçlar, ileri tetkik gerektiğini işaret eder. Düşük riskli sonuçlar ise anomalinin olmadığını garanti etmez. Bu nedenle doktorla detaylı görüşmek ve sonuçları birlikte değerlendirmek önemlidir.

Kimler İçin Zorunludur?
Testler zorunlu değildir ancak risk faktörü taşıyan çiftlere önerilir. Ailenin tercihine bağlı olarak yapılıp yapılmayacağına karar verilir.

Maliyet ve Erişim
NIPT gibi yeni nesil testlerin maliyeti yüksektir ve her sağlık kuruluşunda bulunmayabilir. SGK kapsamında ikili ve üçlü tarama testleri ücretsiz yapılırken, amniyosentez için özel koşullar aranır.

Hamilelikte yapılan taramalar, bebeğin sağlığı hakkında kritik bilgiler sunar. Ancak bu süreçte duygusal ve etik faktörleri de göz önünde bulundurmak, uzman hekimle iş birliği içinde hareket etmek en doğru yaklaşım olacaktır.