Endarterektomi, karotis arterlerindeki daralmış veya tıkalı bölgeleri temizleyerek kan akışını yeniden sağlamak için uygulanan cerrahi bir işlemdir. Özellikle felç (inme) geçiren hastalarda, bu daralmanın tekrarlayan inme riskini artırması nedeniyle önemli bir tedavi seçeneği olarak değerlendirilir. Peki her felç geçiren hastaya bu ameliyat yapılabilir mi? İşte bu sorunun cevabı ve dikkat edilmesi gereken detaylar:
Endarterektomi Hangi Durumlarda Önerilir?
Karotis arterlerinde ciddi darlık (%70’in üzerinde) tespit edilen ve geçici iskemik atak (TIA) veya hafif inme geçiren hastalarda endarterektomi, tekrar felç riskini belirgin şekilde azaltır. Ancak ameliyat kararı verilirken hastanın genel sağlık durumu, yaşı ve ek hastalıkları dikkate alınır. Örneğin, kalp yetmezliği veya kontrolsüz diyabet gibi durumlar cerrahi riski artırabilir.
Akut İnme Sonrası Ameliyat Zamanlaması
Akut felç geçiren hastalarda ameliyatın zamanlaması kritik önem taşır. Beyin dokusunda hasar oluştuğu ilk 48 saat içinde cerrahi müdahale genellikle ertelenir. Çünkü bu dönemde beyin ödemi ve kanama riski yüksektir. Stabil hastalarda ise inmeden sonraki 2-4 hafta içinde endarterektomi planlanabilir. Nörolojik durumu ağır olan veya bilinci kapalı hastalarda cerrahi riskler daha fazladır.
Ameliyatın Riskleri ve Faydaları
Endarterektomi, inme riskini %50’ye kadar azaltabilen etkili bir yöntemdir. Ancak cerrahi sırasında veya sonrasında felç, kalp krizi veya enfeksiyon gibi komplikasyonlar görülebilir. Bu riskler özellikle 70 yaş üstü bireylerde ve kronik akciğer hastalığı olanlarda artış gösterir. Ameliyat öncesi detaylı bir kardiyak değerlendirme ve karotis Doppler ultrasonu ile riskler minimize edilmeye çalışılır.
Alternatif Tedavi Seçenekleri
Cerrahiye uygun olmayan hastalarda karotis stentleme gibi minimal invaziv yöntemler tercih edilebilir. Ayrıca kan sulandırıcı ilaçlar (aspirin, klopidogrel) ve kolesterol düşürücü tedavilerle inme riski kontrol altına alınmaya çalışılır. Ancak stentleme sonrası damarın tekrar daralma ihtimali, endarterektomiye kıyasla daha yüksektir.
Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci
Hastalar genellikle 3-5 gün içinde taburcu edilir. İlk iki hafta boyunca ağır fiziksel aktivitelerden kaçınmak gerekir. Dikiş bölgesinde şişlik veya kızarıklık gelişirse acilen doktora başvurulmalıdır. Ameliyat sonrası düzenli kontrollerle karotis damarlarının durumu ve nörolojik fonksiyonlar izlenir.
Kimler Bu Ameliyatı Olmamalı?
- Karotis darlığı %50’nin altında olanlar.
- Beyinde yaygın hasar bulunan ve iyileşme potansiyeli düşük hastalar.
- Ciddi kalp yetmezliği veya tedavi edilemeyen kanser öyküsü olanlar.
Felç geçiren hastalarda endarterektomi kararı, nörolog, kalp damar cerrahı ve radyologdan oluşan bir ekip tarafından verilmelidir. Doğru hasta seçimi ve zamanlama ile bu ameliyat, hayat kurtarıcı bir rol üstlenebilir.
