El ayak ağız hastalığı, özellikle 5 yaş altı çocuklarda yaygın görülen viral bir enfeksiyondur. Coxsackievirus ve Enterovirus ailelerine ait virüslerin neden olduğu bu hastalık, ağız içinde yaralar, el ve ayaklarda döküntülerle karakterizedir. Bulaşıcılık süresi ve korunma yöntemleri hakkında bilinmesi gerekenler şunlardır:

Hastalığın Bulaşma Yolları
Virüs, hasta kişilerin burun salgıları, tükürük, döküntü sıvıları veya dışkı yoluyla yayılır. Oyuncaklar, ortak kullanılan eşyalar veya temas yoluyla kolayca bulaşabilir. Kreş, okul gibi kalabalık ortamlar salgın riskini artırır.

Bulaşıcılık Süresi Ne Kadardır?
Hastalığın en bulaşıcı olduğu dönem, ilk belirtilerin ortaya çıktığı ilk 7 gündür. Ancak virüs, semptomlar tamamen geçtikten sonra bile vücutta kalabilir:

• Solunum Yoluyla: Belirtiler başladıktan sonra 1-3 hafta boyunca tükürük ve burun salgılarıyla bulaşabilir.
• Dışkı Yoluyla: Virüs, döküntüler geçtikten sonra 4-8 hafta daha dışkıda tespit edilebilir.
  Bu nedenle hijyen kurallarına uzun süre dikkat etmek önemlidir.

Belirtiler ve Seyir
Hastalık genellikle ateş, boğaz ağrısı ve iştahsızlıkla başlar. 1-2 gün içinde ağız içinde ağrılı ülserler, avuç içi ve ayak tabanlarında kırmızı döküntüler görülür. Döküntüler nadiren diz ve dirseklerde de oluşabilir. Çoğu vaka 7-10 günde kendiliğinden iyileşir.

Teşhis ve Tedavi Yöntemleri
Tanı çoğunlukla klinik bulgulara dayanarak konulur. Şiddetli vakalarda boğaz sürüntüsü veya dışkı örneğiyle PCR testi yapılabilir. Spesifik bir antiviral tedavi olmadığı için semptomlara yönelik destekleyici tedavi uygulanır:

• Ateş ve ağrı için parasetamol kullanılabilir.
• Ağız yaralarını rahatlatmak için topikal anestezik jeller önerilir.
• Bol sıvı tüketimi ve yumuşak gıdalarla beslenme iyileşmeyi destekler.

Korunma Stratejileri

• Ellerin sık sık sabunlu suyla yıkanması (özellikle tuvalet sonrası ve yemekten önce).
• Hasta çocukların okul/kreşe gönderilmemesi.
• Oyuncakların ve yüzeylerin düzenli olarak dezenfekte edilmesi.
• Öksürürken ağzın dirsek içiyle kapatılması.

Risk Grupları ve Komplikasyonlar
Bağışıklık sistemi zayıf bireylerde ve hamilelerde nadiren menenjit, miyokardit gibi ciddi komplikasyonlar gelişebilir. Gebeliğin son döneminde enfeksiyon, yenidoğanda hafif semptomlara yol açabilir.

Sık Sorulan Sorular

• Hastalık tekrarlar mı?
  Evet, farklı virüs tipleriyle tekrar edebilir.
• Yetişkinlerde görülür mü?
  Nadiren görülse de bağışıklık sistemi zayıf yetişkinlerde ağır seyredebilir.
• Aşı ile korunma mümkün mü?
  Henüz koruyucu bir aşı bulunmamaktadır.

El ayak ağız hastalığında erken teşhis ve hijyen önlemleri, salgınların kontrol altına alınmasında kritik rol oynar. Belirtiler şiddetlendiğinde veya ateş 3 günden uzun sürdüğünde çocuk sağlığı uzmanına başvurulmalıdır.