Vertigo, kişinin çevresinin döndüğü hissine kapıldığı yaygın bir denge bozukluğudur. Baş dönmesi şikayetlerinin yaklaşık %30’unu oluşturan bu durum, iç kulak problemlerinden nörolojik hastalıklara kadar çeşitli sebeplerle ortaya çıkabilir. İşte vertigonun tüm yönleri:
Vertigo Nedir?
Vertigo bir hastalık değil, altta yatan bir sağlık sorununun belirtisidir. İç kulaktaki denge merkezlerinden veya beyincikten kaynaklanan sinyallerin bozulması sonucu oluşur. Hastalar sıklıkla "her şey etrafımda dönüyor", "yer ayağımın altından kayıyor" gibi ifadelerle tanımlar.
Vertigo Belirtileri
- Dönme hissi (sıklıkla hareketle tetiklenen)
- Mide bulantısı ve kusma
- Anormal göz hareketleri (nistagmus)
- Terleme ve soluk beniz
- Yürürken dengesizlik veya sendeleme
- İşitmede azalma veya kulak çınlaması
Vertigo Nedenleri
Vertigonun en sık görülen iki tipi vardır:
Periferik Vertigo: İç kulak kaynaklıdır. Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV), Meniere Hastalığı ve vestibüler nörit başlıca nedenlerdir. BPPV’de kalsiyum kristalleri yerinden oynayarak yanlış sinyaller gönderir.
Santral Vertigo: Beyin sapı veya beyincik kaynaklıdır. Migren, multipl skleroz, inme ve beyin tümörleri bu gruba girer.
Teşhis Yöntemleri
Tanı için kapsamlı bir değerlendirme gerekir:
- Fizik Muayene: Dix-Hallpike testi ile BPPV tespiti
- İşitme Testleri: Meniere şüphesinde odyometri
- Görüntüleme: MR veya BT ile santral nedenlerin araştırılması
- Videonistagmografi (VNG): Göz hareketlerinin kaydı
Tedavi Seçenekleri
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır:
- BPPV İçin Epley Manevrası: Kristallerin yeniden konumlandırılması
- İlaç Tedavisi: Vestibüler baskılayıcılar (dimenhidrinat), diüretikler (Meniere’de)
- Rehabilitasyon: Denge egzersizleri ile vestibüler adaptasyon
- Cerrahi: İnatçı Meniere vakalarında endolenfatik kese dekompresyonu
Korunma Stratejileri
- Ani baş hareketlerinden kaçının
- Stres yönetimi için nefes egzersizleri uygulayın
- Tuz alımını günde 2 gramla sınırlayın
- Düzenli uyku ve hidrasyonu ihmal etmeyin
Hangi Doktora Başvurulmalı?
İlk değerlendirme için Kulak Burun Boğaz (KBB) uzmanına gidilir. Santral vertigo şüphesinde nöroloji konsültasyonu gerekebilir. Aşağıdaki durumlarda acil başvuru önemlidir:
- Bilinç bulanıklığıyla birlikte baş dönmesi
- Çift görme veya konuşma bozukluğu
- Kol/bacakta güçsüzlük hissi
Vertigo atakları sırasında araç kullanmaktan ve yüksekte çalışmaktan kaçınılmalıdır. Doğru teşhis ve tedaviyle çoğu hasta 3-6 haftada günlük yaşamına dönebilir.
