Topuk ağrısı, her yaştan insanı etkileyen ve günlük aktiviteleri kısıtlayan yaygın bir ortopedik şikayettir. Ağrı genellikle topuğun altında veya arkasında yoğunlaşır ve özellikle sabah ilk adımlarda şiddetlenir. İşte topuk ağrısının detaylı analizi:
Topuk Ağrısının Başlıca Nedenleri
- Plantar Fasiit: Ayak tabanını topuktan parmaklara bağlayan kalın bandın (plantar fasya) inflamasyonu. Uzun süre ayakta durma veya sert zeminde koşma sonucu oluşur.
- Topuk Dikeni: Plantar fasiitin kronikleşmesiyle topuk kemiğinde anormal kemik çıkıntı gelişimi.
- Aşil Tendiniti: Baldır kaslarını topuk kemiğine bağlayan tendonun aşırı kullanım nedeniyle iltihaplanması.
- Bursit: Topuk bölgesindeki sıvı dolu keseciklerin (bursa) şişmesi.
- Haglund Deformitesi: Sert ayakkabıların topuğun arkasına sürtünmesiyle oluşan kemik çıkıntı.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Topuk ağrısı genellikle şu semptomlarla kendini gösterir:
- Sabah yataktan kalkınca ilk birkaç adımda bıçak saplanması benzeri ağrı
- Uzun süre oturduktan sonra ayağa kalkınca artan rahatsızlık
- Topukta şişlik veya kızarıklık
- Parmak ucuna yükselirken ağrı şiddetlenmesi
Tanı için fizik muayene, röntgen (kemik yapılar için) ve MRI (yumuşak doku hasarı için) kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
-
Konservatif Tedaviler:
- Dinlenme ve Buz: Aktivite kısıtlaması ve günde 3-4 kez 15 dakika buz uygulaması
- Ortezler: Plantar fasiit için özel tabanlık (ortez) kullanımı
- Fizik Tedavi: Germe egzersizleri ve ESWT (şok dalga tedavisi)
- İlaçlar: NSAİİ’ler (ibuprofen) ve topikal kortikosteroid enjeksiyonları
-
Cerrahi Müdahaleler:
- Endoskopik plantar fasya gevşetmesi (refrakter vakalarda)
- Topuk dikeni temizliği (konservatif tedaviye yanıt vermeyen durumlar)
- Haglund deformitesi için kemik çıkıntının alınması
Evde Uygulanabilecek Yöntemler
- Egzersizler:
- Duvar önünde baldır germe (30 saniye x 3 set)
- Havlu ile ayak tabanı germe
- Golf topuyla ayak altı masajı
- Ayakkabı Modifikasyonu: Topuk yastıklı ve ark desteği olan ayakkabılar
- Gece Atelleri: Plantar fasiitte sabah ağrısını önleyen özel ortezler
Önleme Stratejileri
- Ayakkabı seçiminde topuk yüksekliğinin 2-3 cm’yi geçmemesi
- Sert zeminlerde uzun süre yürümekten kaçınma
- Düzenli ayak ve baldır esnetme egzersizleri
- Kilo kontrolü (her 5 kg fazlalık topuğa 15 kg ek yük bindirir)
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Ağrı iki haftadan uzun sürerse, yürüyemeyecek kadar şiddetliyse veya topukta belirgin şişlik/ısı artışı varsa ortopedi uzmanına başvurulmalıdır. Diyabet hastalarında topuk yaraları önlenemeyen komplikasyonlara yol açabilir.
Prognoz ve İyileşme Süreci
Plantar fasiit vakalarının %90’ı 6-12 ayda konservatif tedaviyle iyileşir. Kronik vakalarda ESWT ile %70-80 başarı oranı bildirilmiştir. Cerrahi sonrası tam iyileşme 3-6 ay sürer ve fizik tedavi desteği şarttır.
