Meningosel ve meningomyelosel, doğumsal nöral tüp defektleri arasında yer alan ve omurilik ile çevresindeki yapıları etkileyen iki farklı durumdur. Her ikisi de spina bifida grubunda sınıflandırılır, ancak klinik özellikleri ve tedavi yaklaşımları açısından önemli farklılıklar taşır.

Meningosel Nedir?
Meningosel, omuriliği çevreleyen zar tabakasının (meninkslerin) omurga açıklığından dışarı çıkmasıyla karakterizedir. Bu çıkıntı içinde sadece beyin omurilik sıvısı (BOS) bulunur; sinir dokusu içermez. Genellikle bel veya sırt bölgesinde deri altında yumuşak bir kitle şeklinde fark edilir. Hastaların çoğunda nörolojik belirti görülmez ve cerrahi ile başarılı şekilde tedavi edilebilir.

Meningomyelosel Nedir?
Meningomyelosel ise hem meninkslerin hem de omuriliğin bir bölümünün açıkta kaldığı daha ciddi bir durumdur. Sinir dokusunun hasar görmesi nedeniyle bacaklarda felç, idrar-bağırsak kontrol kaybı ve hidrosefali gibi komplikasyonlar sık görülür. Açık yara şeklinde ortaya çıktığı için enfeksiyon riski yüksektir.

Temel Farklar

• Anatomi: Meningoselde sadece meninksler etkilenirken, meningomyeloselde omurilik ve sinir kökleri de defekte dahildir.
• Belirtiler: Meningoselde genellikle nörolojik sorun yoktur. Meningomyeloselde ise bacaklarda his kaybı, kas güçsüzlüğü ve mesane problemleri yaygındır.
• Görünüm: Meningosel deri ile kaplı bir kese şeklinde görülür. Meningomyelosel açık bir lezyon olup, sinir dokusu dışarıdadır.
• Komplikasyonlar: Meningomyelosel, hidrosefali ve Chiari malformasyonu ile daha sık ilişkilidir.

Teşhis Yöntemleri
Her iki durum da gebelik sırasında yapılan detaylı ultrason ile tespit edilebilir. Amniyosentezde yüksek alfa-fetoprotein (AFP) düzeyi tanıyı destekler. Doğum sonrası fizik muayene ve manyetik rezonans görüntüleme (MRG) kesin tanı için kullanılır.

Tedavi Yaklaşımları

• Meningosel: Cerrahi olarak kesenin kapatılması yeterlidir. Çoğu hastada ek tedavi gerekmez.
• Meningomyelosel: Doğumdan sonraki 24-48 saat içinde acil cerrahi müdahale şarttır. Hidrosefali gelişirse şant takılır. Fizik tedavi ve nörolojik rehabilitasyon uzun vadeli bakımın parçasıdır.

Risk Faktörleri ve Korunma
Her iki durumda da folik asit eksikliği ana risk faktörüdür. Gebelik öncesi ve erken dönemde günde 400-800 mcg folik asit takviyesi, nöral tüp defekti riskini %70’e varan oranda azaltır. Ailede spina bifida öyküsü varsa yüksek doz folik asit önerilir.

Prognoz (Hastalık Seyri)
Meningoselli bireyler genellikle normal bir yaşam sürer. Meningomyeloselli hastalarda ise yürüme zorluğu, böbrek disfonksiyonu ve öğrenme güçlükleri gibi kalıcı engeller görülebilir. Erken müdahale ve multidisipliner tedavi ile yaşam kalitesi artırılabilir.