Kızamık, oldukça bulaşıcı viral bir hastalıktır ve özellikle aşısız çocuklarda ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Morbillivirüs adlı virüsün neden olduğu bu enfeksiyon, dünya genelinde önemli bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.

Kızamık Nedir?
Kızamık, solunum yoluyla bulaşan ve yüksek ateş, öksürük, burun akıntısı ile karakterize akut bir enfeksiyondur. En belirgin özelliği, yüzde başlayıp vücuda yayılan kırmızı döküntülerdir. Aşılamanın yaygınlaşmasıyla görülme sıklığı azalsa da, özellikle gelişmekte olan ülkelerde ciddi bir tehdit oluşturur.

Bulaşma Yolları
Hasta kişilerin öksürme veya hapşırmasıyla havaya yayılan damlacıklar, virüsün ana bulaşma yoludur. Virüs, havada 2 saat boyunca canlı kalabilir ve enfekte yüzeylerle temas da risk oluşturur. Bulaşıcılık, döküntüler başlamadan 4 gün önce başlar ve döküntülerin ortaya çıkmasından sonraki 4 gün boyunca devam eder.

Belirtiler ve Evreler

1. Kuluçka Dönemi (10-14 gün): Semptomsuz geçer.
2. Prodromal Evre (2-4 gün):
   • 40°C’ye varan ateş
   • Kuru öksürük, burun akıntısı, boğaz ağrısı
   • Gözlerde kızarıklık ve ışığa hassasiyet
   • Ağız içinde "Koplik lekeleri" (beyaz-bezelye tanesi benzeri yaralar)
3. Döküntü Evresi (5-6 gün):
   • Kulak arkasından başlayan pembe-kırmızı döküntüler
   • Yüze, gövdeye ve uzuvlara yayılan içi sıvı dolu olmayan kabarıklıklar
   • Döküntüler birleşerek büyük lekeler oluşturabilir

Teşhis Yöntemleri
Klinik bulgular ve hasta öyküsü genellikle tanı için yeterlidir. Kesin teşhis için:

• Kan testiyle IgM antikorlarının tespiti
• Boğaz sürüntüsünden PCR ile virüs RNA’sının araştırılması
• İdrarda virüs antijenlerinin aranması

Tedavi Süreci
Spesifik antiviral tedavi bulunmamaktadır. Destekleyici tedaviler:

• Ateş kontrolü için parasetamol
• Dehidrasyonu önlemek amacıyla bol sıvı alımı
• A vitamini takviyesi (komplikasyon riskini %50 azaltır)
• Antibiyotikler sadece bakteriyel komplikasyonlarda kullanılır

Komplikasyonlar

• Çocuklarda: Ortakulak iltihabı (%10), zatürre (%5), ishal (%8)
• Ciddi Durumlar: Beyin iltihabı (ensefalit), körlük, SSPE (ölümcül nörolojik hastalık)
• Hamilelerde: Düşük, erken doğum, düşük doğum ağırlığı

Korunma ve Aşılama

• KKK Aşısı: 12. ayda ve 4-6 yaş arasında iki doz uygulanır.
• Yetişkin Aşılama: Aşısız yetişkinlere 28 gün arayla iki doz önerilir.
• Pasif Bağışıklık: Maruziyet sonrası ilk 72 saatte immünoglobulin uygulaması
• Salgın Önlemleri: Hasta izolasyonu, temaslıların aşılanması

Acil Durum Belirtileri

• Nefes darlığı veya göğüs ağrısı
• Şiddetli baş ağrısı ve ense sertliği
• Bilinç bulanıklığı veya nöbet
• Kanlı öksürük

Risk Grupları

• 5 yaş altı çocuklar
• Hamile kadınlar
• Bağışıklık yetmezliği olanlar
• Aşılanmamış yetişkinler

Kızamık, aşıyla tamamen önlenebilir bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, 2000-2018 arasında aşılama sayesinde 23 milyon ölüm engellenmiştir. Belirtiler ortaya çıktığında enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır.