Karsinoembriyonik antijen (CEA), özellikle kolorektal kanser olmak üzere çeşitli tümörlerin tanı ve takibinde kullanılan önemli bir biyobelirteçtir. Sağlıklı yetişkinlerde düşük düzeylerde bulunurken, kanserli dokularda anormal yükselmeler gösterir. İşte bu testle ilgili bilmeniz gereken kritik bilgiler:

CEA Nedir?
CEA, fetal gelişim sırasında sindirim sistemi dokularında üretilen bir glikoproteindir. Doğumdan sonra seviyeleri belirgin şekilde düşer. Yetişkinlerde normalde <2.5-5 ng/mL aralığında bulunur. Yüksek seviyeler, tümör hücrelerinin anormal protein üretiminin bir göstergesidir.

Hangi Durumlarda İstenir?

• Kolorektal Kanser: Tanı konulması ve evrelemede
• Tedavi Takibi: Kemoterapi/radyoterapi yanıtının değerlendirilmesi
• Nüks Tespiti: Ameliyat sonrası kanserin tekrarlama riskinin izlenmesi
• Diğer Kanserler: Mide, pankreas, akciğer, meme ve tiroid kanserlerinde destekleyici veri olarak

Test Nasıl Yapılır?
Koldan alınan kan örneğinde ELISA veya kemilüminesans yöntemleriyle ölçülür. Hazırlık için:

• Aç karnına yapılması tercih edilir
• Sigara kullanımı 24 saat önceden kesilmeli (sigara CEA’yı yükseltir)
• Enflamatuar hastalık varlığı doktora bildirilmeli

Sonuçlar Nasıl Yorumlanır?

• Normal: 0-3.0 ng/mL (sigara içmeyenlerde), 0-5.0 ng/mL (içenlerde)
• Hafif Yüksek (5-10 ng/mL):
  • Enflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit)
  • Pankreatit veya siroz
  • Akciğer enfeksiyonları
• Orta/Yüksek (>10 ng/mL):
  • Kolorektal kanser (%70-80 vakada yüksek)
  • Metastatik tümör şüphesi
  • Tedaviye dirençli kanser olguları

Kanser Takibinde Rolü

• Ameliyat öncesi yüksek CEA, postoperatif takipte temel değer olarak kullanılır
• Başarılı cerrahi sonrası seviyelerin 6 haftada normale dönmesi beklenir
• Seviyelerin tekrar yükselmesi nüks veya metastazı işaret eder
• Kemoterapi sırasında düşen değerler tedavi yanıtını gösterir

Sınırlamalar ve Yanıltıcı Durumlar

• Düşük Hassasiyet: Erken evre kanserlerde %30-40 normal çıkabilir
• Spesifik Olmama: Kanser dışı durumlarda yükselebilir:
  • Karaciğer sirozu
  • KOAH veya amfizem
  • Tiroidit ve romatoid artrit
  • Divertikülit ve peptik ülser
• Takip Kriteri: Tek başına tanı koydurmaz, kolonoskopi veya PET-CT ile doğrulanması gerekir

Tedaviye Etkisi ve Prognoz İlişkisi

• Preoperatif CEA >20 ng/mL olan kolorektal kanserlerde sağkalım oranları düşer
• Tedavi sonrası düşmeyen seviyeler kötü prognoz göstergesidir
• Metastatik hastalıkta CEA trendi tedavi değişimi için kritik veri sağlar

Hasta Yönetiminde Adımlar

1. İlk tanıda yüksekse: Kapsamlı görüntüleme (BT/MRI)
2. Tedavi sırasında: Her 2-3 kür kemoterapi sonrası ölçüm
3. Remisyonda: İlk yıl 3 ayda bir, sonra 6 ayda bir takip
4. Yükselme saptanırsa: PET-CT ve biyopsi ile nüks araştırması

Güncel Gelişmeler

• CEA-Targeted Tedaviler: Labetuzumab gibi monoklonal antikorların klinik denemeleri
• MikroRNA Panelleri: CEA ile kombine edilerek erken tanı hassasiyetinin artırılması