Endokrinoloji, hormonlar ve metabolizma ile ilgili hastalıkların teşhis ve tedavisini üstlenen tıp dalıdır. Bu alanda yapılan tahliller, hormon dengesizliklerini, tiroid bozukluklarını, diyabet gibi metabolik sorunları ve böbrek üstü bezi rahatsızlıklarını belirlemek için kritik öneme sahiptir. İşte endokrinolojik tahliller hakkında bilinmesi gerekenler:

Endokrinoloji Tahlillerinin Önemi
Hormonlar, vücudun enerji üretiminden büyümeye kadar pek çok süreci düzenler. Hormonal dengesizlikler; kilo değişimleri, yorgunluk, adet düzensizlikleri veya kalp ritim bozuklukları gibi belirtilere yol açabilir. Endokrinoloji tahlilleri, bu tür şikayetlerin altında yatan nedenleri ortaya çıkarmak için kullanılır.

Yaygın Endokrinoloji Testleri

1. Tiroid Fonksiyon Testleri

• TSH (Tiroid Uyarıcı Hormon): Hipofiz bezinin tiroidi ne kadar uyardığını gösterir. Yüksek TSH, hipotiroidi; düşük TSH ise hipertiroidi belirtisidir.
• Serbest T3 ve T4: Tiroid hormonlarının aktif formlarını ölçer. Tiroidin fazla veya az çalıştığını doğrular.
• Anti-TPO Antikoru: Hashimoto tiroiditi gibi otoimmün tiroid hastalıklarının teşhisinde kullanılır.

2. Kan Şekeri ve İnsülin Düzeyleri

• Açlık Kan Şekeri: Diyabet tanısında ilk adımdır. 126 mg/dL üzeri değerler diyabeti işaret eder.
• HbA1c: Son 3 aylık ortalama kan şekeri seviyesini gösterir. %6,5 ve üzeri diyabet tanısı koydurur.
• Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT): Gizli şekerin belirlenmesinde kullanılır.

3. Böbrek Üstü Bezi Testleri

• Kortizol: Stres hormonu olarak bilinir. Addison hastalığı veya Cushing sendromu teşhisinde önemlidir.
• ACTH: Hipofiz bezinin böbrek üstü bezlerini uyaran hormonudur.

4. Cinsiyet Hormonları

• Testosteron ve Östrojen: Üreme sağlığı, kemik yoğunluğu ve kas kütlesi ile ilişkilidir.
• FSH ve LH: Yumurtalık ve testis fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır.

5. Paratiroid Hormon (PTH) ve Kalsiyum
   Kemik sağlığı ve kalsiyum metabolizmasını değerlendirir. Yüksek PTH, hiperparatiroidiye işaret edebilir.

Testler Nasıl Yapılır?

• Kan Örneği: Çoğu endokrinolojik test için aç karnına kan alınır.
• İdrar Testi: 24 saatlik idrar toplanarak kortizol veya metanefrin düzeyleri ölçülebilir.
• Görüntüleme: Tiroid ultrasonu veya adrenal BT gibi yöntemler ek bilgi sağlar.

Sonuçlar Nasıl Yorumlanır?
Test sonuçları, yaş, cinsiyet ve mevcut hastalıklara göre değerlendirilir. Örneğin TSH değerleri gebelikte daha düşük kabul edilir. Anormal sonuçlar, ileri tetkikler (tiroid sintigrafisi, hipofiz MR) gerektirebilir.

Sık Sorulan Sorular

• Test öncesi aç olmak gerekir mi? Hormon testlerinin çoğu için 8-12 saat açlık önerilir.
• Sonuçlar ne zaman çıkar? Basit testler 24 saatte, karmaşık olanlar 3-5 günde sonuçlanır.
• İlaçlar testi etkiler mi? Doğum kontrol hapları veya steroidler bazı hormonları etkileyebilir. Doktora bildirilmelidir.

Endokrinoloji tahlilleri, hormonal dengesizliklerin erken teşhisinde hayati rol oynar. Anormal belirtileriniz varsa, endokrinoloji uzmanına başvurarak gerekli testleri yaptırmanız önerilir.