Endokrinoloji muayenesi, hormon sistemini etkileyen hastalıkların teşhis ve takibinde kritik rol oynar. Diyabet, tiroid bozuklukları, adrenal yetmezlik gibi metabolik ve endokrin hastalıkların değerlendirilmesi için uzman hekimler tarafından gerçekleştirilen bu muayene sürecini adım adım inceleyelim:

1. Hasta Öyküsü ve Şikayetlerin Değerlendirilmesi
Muayenenin ilk aşamasında hekim, hastanın mevcut şikayetlerini ve tıbbi geçmişini detaylı şekilde dinler. Kilo değişimleri, yorgunluk, terleme, çarpıntı, saç dökülmesi veya adet düzensizliği gibi hormon dengesizliğini işaret eden belirtiler not alınır. Ailede diyabet, tiroid hastalığı gibi genetik yatkınlıklar sorgulanır.

2. Fizik Muayene
Endokrinolog, hormon bozukluklarına özgü fiziksel bulguları araştırır:

• Tiroid Bezi Muayenesi: Boyunda şişlik, nodül veya hassasiyet kontrol edilir.
• Cilt Değişiklikleri: Kuruluk, kıllanma artışı veya renk değişimleri incelenir.
• Vücut Kitle İndeksi (VKİ): Obezite veya ani kilo kaybı değerlendirilir.
• Nörolojik Testler: Ellerde titreme, refleksler ve kas gücü kontrol edilir.

3. Laboratuvar Testleri
Hormon seviyelerini ölçmek için kan ve idrar örnekleri alınır:

• Açlık Kan Şekeri ve HbA1c: Diyabet tanısı için temel testlerdir.
• Tiroid Fonksiyon Testleri: TSH, serbest T3 ve T4 düzeyleri ölçülür.
• Kortizol ve ACTH: Adrenal yetmezlik veya Cushing sendromu şüphesinde istenir.
• İnsülin Direnci Testi: HOMA-IR değeri hesaplanır.

4. Görüntüleme Yöntemleri

• Tiroid Ultrasonu: Nodüllerin boyutu ve yapısı değerlendirilir.
• MR veya BT: Hipofiz veya adrenal bez tümörlerini tespit etmek için kullanılır.
• DEXA Taraması: Osteoporoz riski olan hastalarda kemik yoğunluğu ölçülür.

5. Hormon Uyarı Testleri
Şüpheli vakalarda hormon salınımını provoke etmek için özel testler uygulanır:

• OGTT (Oral Glukoz Tolerans Testi): Gizli şeker tanısında kullanılır.
• ACTH Stimülasyon Testi: Adrenal bez rezervini ölçer.
• TRH Testi: Tiroid fonksiyonlarını detaylı analiz eder.

6. Tanı ve Tedavi Planı
Tüm veriler ışığında hekim, hastalığın tipini belirler ve kişiye özel tedavi stratejisi oluşturur. İlaç tedavisi, diyet planlaması veya cerrahi müdahale gibi seçenekler değerlendirilir. Örneğin hipotiroidide levotiroksin, diyabette insülin veya oral antidiyabetikler reçete edilir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

• Muayene öncesi aç olmalı mıyım? Açlık gerektiren testler (açlık kan şekeri) varsa 8-12 saat aç kalınmalı.
• Hormon testleri ne zaman yapılmalı? Bazı hormonlar (kortizol, LH) günün belirli saatlerinde ölçülür.
• Muayene süresi ne kadar? İlk değerlendirme 30-45 dakika sürebilir.

Endokrinoloji muayenesi, hormonal dengeyi restore etmek ve yaşam kalitesini artırmak için multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Düzenli kontroller ve hasta-hekim iş birliği, tedavi başarısını doğrudan etkiler.