Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), kişilerarası ilişkilerde tutarsızlık, benlik algısında dengesizlik ve yoğun duygusal dalgalanmalarla karakterize karmaşık bir ruhsal durumdur. Bu bozukluk, bireyin günlük işlevselliğini ciddi şekilde etkileyebilir ve uzman müdahalesi gerektirir.

Borderline Kişilik Bozukluğunun Temel Belirtileri
DSM-5 tanı kriterlerine göre BKB’de görülen 9 ana semptom vardır. Bunlardan en az 5’inin varlığı tanı için gereklidir:

• Terk edilmekten kaçınmak için yoğun çaba gösterme
• Gözünde aşırı büyütme ve değersizleştirme arasında gidip gelen tutarsız ilişki örüntüleri
• Belirgin ve sürekli bir kimlik karmaşası
• Kendine zarar verme riski taşıyan dürtüsellik (kontrolsüz harcama, riskli cinsel davranışlar)
• Tekrarlayan intihar davranışları veya tehditleri
• Duygudurumda ani ve şiddetli değişimler (saatler süren öfke veya boşluk hissi)
• Kronik boşluk duygusu
• Uygunsuz öfke veya öfkeyi kontrol edememe
• Stresle ilişkili geçici paranoid düşünceler

Nedenleri ve Risk Faktörleri
BKB’nin gelişiminde biyolojik, genetik ve çevresel faktörler etkileşim halindedir. Beyin yapısındaki farklılıklar (özellikle duygu düzenlemeden sorumlu amigdala ve prefrontal korteks bölgeleri), genetik yatkınlık ve çocukluk döneminde yaşanan travmalar (fiziksel/cinsel istismar, ihmâl, ebeveyn kaybı) en önemli risk faktörleridir.

Tanı Süreci ve Ayırıcı Tanı
Tanı için psikiyatrist tarafından kapsamlı bir klinik değerlendirme yapılır. Bipolar bozukluk, depresyon ve diğer kişilik bozukluklarıyla karışabildiğinden ayırıcı tanı dikkatle yapılmalıdır. Özellikle duygudurum dalgalanmalarının süresi (saatler vs. günler) ve ilişki örüntüleri ayırt edici özellikler sunar.

Tedavi Yaklaşımları

1. Psikoterapiler:

   • Diyalektik Davranış Terapisi (DBT): Duygu düzenleme, stresle başa çıkma ve kişilerarası beceriler kazandırmaya odaklanan altın standart tedavidir.
   • Şema Terapi: Erken dönem uyumsuz şemaların değiştirilmesini hedefler.
   • Mentalizasyon Temelli Terapi (MBT): Kendi ve başkalarının zihinsel durumlarını anlama becerisini geliştirir.

2. İlaç Tedavileri:

   • Duygudurum dengeleyiciler (Lityum)
   • Atipik antipsikotikler (Aripiprazol)
   • Seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar)
     İlaçlar semptomları hafifletir ancak tek başına yeterli değildir.

Kriz Yönetimi ve Kendine Yardım

• Duygusal dalgalanmaları yönetmek için TIPP tekniği (Sıcak duş, yoğun egzersiz)
• Dürtüselliği kontrol etmede nefes egzersizleri ve 10 dakika kuralı
• Destek grupları ve psikoeğitim programları

Aileler İçin Kılavuz

• Eleştirel tutumdan kaçınmak, onaylayıcı iletişim kurmak
• Sınırları net belirlemek ancak duygusal desteği sürdürmek
• Profesyonel yardım almada teşvik edici olmak

Prognoz ve Uzun Vadeli Seyir
Uzun süreli çalışmalar, DBT gibi kanıta dayalı terapilerle hastaların %70’inden fazlasında semptomların belirgin azaldığını göstermektedir. Erken müdahale, düzenli tedavi uyumu ve sosyal destek sistemleri iyileşmeyi önemli ölçüde etkiler.