Behçet hastalığı, ağızda tekrarlayan yaralar, genital ülserler ve göz iltihabıyla karakterize kronik bir vaskülittir. İlk kez 1937’de Prof. Dr. Hulusi Behçet tarafından tanımlanan bu nadir hastalık, "İpek Yolu Hastalığı" olarak da bilinir çünkü Akdeniz, Orta Doğu ve Asya ülkelerinde daha sık görülür.

Behçet Hastalığının Temel Belirtileri

• Ağız Yaraları (Aftöz Ülserler): %98 hastada görülen yuvarlak, ağrılı ülserler (7-10 gün sürer).
• Genital Ülserler: Skrotum veya vulvada iz bırakarak iyileşen yaralar.
• Göz Tutulumu: Üveit, retinada damar iltihabı, körlüğe kadar ilerleyebilir.
• Cilt Bulguları: Eritema nodosum (ağrılı kırmızı nodüller), paterji reaksiyonu (ciltte iğne batmasıyla oluşan kabarıklık).

Diğer Organ Tutulumları

• Eklemler: Diz/ayak bileğinde şişlik ve ağrı (artrit).
• Sinir Sistemi: Baş ağrısı, denge kaybı, felç (nöro-Behçet).
• Damarlar: Bacaklarda tromboz, anevrizma riski.
• Sindirim Sistemi: Karın ağrısı, kanlı ishal (ülseratif lezyonlar).

Teşhis Kriterleri
Uluslararası Behçet Çalışma Grubu kriterlerine göre tanı için:

1. Zorunlu Belirti: 12 ayda en az 3 kez tekrarlayan ağız yaraları.
2. Aşağıdakilerden 2’si:
   • Genital ülserler
   • Göz iltihabı (üveit)
   • Cilt bulguları (eritema nodosum/paterji pozitifliği)
   • Pozitif paterji testi (deriye steril iğne batırılınca 48 saatte kabarıklık oluşması).

Tedavi Yöntemleri

• Ağız/Genital Ülserler: Kortikosteroidli kremler (klorheksidinli gargara).
• Göz Tutulumu: Azatioprin veya siklosporin ile immünsupresyon.
• Şiddetli Vakalar: TNF-alfa inhibitörleri (İnfliksimab, Adalimumab).
• Tromboz: Antikoagülan tedavi (heparin/warfarin).

Yaşam Tarzı Önerileri

1. Ağız Hijyeni: Yumuşak diş fırçası, SLS içermeyen diş macunu.
2. Göz Koruma: UV filtreli güneş gözlüğü, düzenli göz muayenesi.
3. Stres Yönetimi: Yoga veya meditasyonla atak sıklığı azaltılabilir.
4. Beslenme: C vitamini (aft iyileşmesini hızlandırır), omega-3 (inflamasyonu baskılar).

Hamilelikte Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Gebelikte: Ataklar genellikle azalır ancak tromboz riski artar.
• İlaç Uyarıları: Metotreksat ve siklosporin KESİNLİKLE kullanılmaz. Güvenli seçenekler: Prednizolon, Azatioprin.
• Doğum Sonrası: Emzirme döneminde kolşisin kullanılabilir.

Prognoz ve İzlem
Erken tanı ve tedaviyle çoğu hasta normal yaşam süresine sahiptir. Ancak:

• Göz tutulumu olanlarda %25 körlük riski.
• Pulmoner arter tutulumu ölümcül olabilir.
• Takip Protokolü: 3 ayda bir göz muayenesi, yıllık anjiyografi (vasküler tutulum şüphesinde).