Endokrinoloji, hormonlar ve salgı bezleriyle ilişkili hastalıkların teşhis ve tedavisini üstlenen tıp dalıdır. İç Hastalıkları (Dahiliye) ana bilim dalına bağlı bir yan uzmanlık alanı olarak hizmet verir. Bu bölüm, hipofiz, tiroid, böbreküstü bezleri gibi endokrin organların fonksiyon bozukluklarını ve diyabet, osteoporoz gibi metabolik hastalıkları ele alır.
Endokrinoloji Hangi Hastalıklara Bakar?
Endokrinologlar, vücuttaki hormon dengesizliklerinden kaynaklanan çok çeşitli rahatsızlıkları tedavi eder. Diyabet (şeker hastalığı), tiroid nodülleri, Hashimoto tiroiditi, Cushing sendromu ve hipoglisemi bu alanın kapsadığı başlıca hastalıklardır. Ayrıca polikistik over sendromu (PKOS), büyüme hormonu eksikliği ve kalsiyum metabolizması bozuklukları da endokrinoloji uzmanlarının ilgi alanına girer.
Hangi Belirtilerde Endokrinolojiye Başvurulmalı?
- Sebepsiz kilo artışı veya ani kilo kaybı
- Aşırı susama ve sık idrara çıkma (diyabet belirtileri)
- Boyunda şişlik, yutma güçlüğü (tiroid problemleri)
- Tansiyon yüksekliği ile birlikte çarpıntı
- Adet düzensizlikleri ve infertilite
- Kemik ağrıları ve sık kırık oluşumu
Teşhis Yöntemleri
Hormonal bozuklukların teşhisinde kan testleri (açlık kan şekeri, TSH, kortizol), idrar analizleri ve görüntüleme yöntemleri (tiroid ultrasonu, MR) kullanılır. Örneğin, diyabet tanısı için HbA1c testi, tiroid nodülleri için ince iğne aspirasyon biyopsisi sıkça başvurulan yöntemlerdir.
Endokrinoloji ve Diğer Bölümler Arası İlişki
Endokrinoloji, Dahiliye’nin yanı sıra Kardiyoloji, Jinekoloji ve Nefroloji ile sıkı iş birliği içinde çalışır. Özellikle diyabet hastalarının kalp-damar sağlığı için kardiyologlarla ortak takip gerekebilir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavide ilaç düzenlemesi (insülin, hormon replasman tedavileri), yaşam tarzı değişiklikleri ve nadiren cerrahi müdahale uygulanır. Tip 1 diyabet hastalarına insülin pompası eğitimi verilirken, hipotiroidi vakalarında sentetik hormon takviyesi yapılır.
Sık Sorulan Sorular
- Endokrinoloji randevusu için hangi bölüm seçilmeli?
Hastanelerde "Dahiliye" veya "Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları" polikliniğinden randevu alınmalıdır. - Tiroid ultrasonu endokrinolog tarafından mı çekilir?
Evet, endokrinoloji uzmanları tiroid ultrasonunu bizzat yorumlayabilir. - Endokrinoloji testleri aç karnına mı yapılır?
Hormon testlerinin çoğu sabah aç karnına yapılır.
Neden Önemli?
Hormonal dengesizlikler tedavi edilmezse kalıcı organ hasarlarına yol açabilir. Örneğin kontrolsüz diyabet, böbrek yetmezliği veya görme kaybına neden olabilir. Bu nedenle erken teşhis ve düzenli takip hayati önem taşır.
