Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), duygusal düzensizlik, dürtüsellik ve ilişkilerde tutarsızlıkla karakterize bir ruhsal bozukluktur. DSM-5 (Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) tarafından belirlenen kriterler, bu bozukluğun teşhisinde klinisyenlere yol gösterir. İşte Borderline Kişilik Bozukluğu için DSM-5 tanı ölçütleri:

1. Terk Edilmekten Kaçınma İçin Yoğun Çaba Gösterme
Gerçek veya hayali bir terk edilme durumundan kaçınmak için aşırı çaba harcama davranışları görülür. Örneğin, ilişkilerde aşırı bağımlılık veya partneri kontrol etme eğilimi bu kapsamdadır.

2. İlişkilerde Aşırı İdealize Etme ve Değersizleştirme
Kişiler arası ilişkilerde uç değişimler yaşanır. Birey, birini bir anda "mükemmel" görürken, küçük bir anlaşmazlıkta tamamen "kötü" olarak nitelendirebilir.

3. Kimlik Karmaşası
Benlik algısında belirgin ve sürekli bir tutarsızlık söz konusudur. Mesleki hedefler, cinsel yönelim veya değerler sık sık değişebilir.

4. Dürtüsellik
En az iki alanda (para harcama, madde kullanımı, riskli cinsel davranışlar, dikkatsiz araç kullanma) kendine zarar verici dürtüsel davranışlar gözlemlenir.

5. Tekrarlayan İntihar Davranışları veya Kendine Zarar Verme
Özkıyım tehditleri, jestler veya kendini kesme gibi kendine zarar verici eylemler sık görülür. Bu davranışlar genellikle duygusal tepkileri düzenlemek amacıyla yapılır.

6. Duygusal Dalgalanmalar
Stresle tetiklenen yoğun duygusal değişimler (anksiyete, öfke, çökkünlük) saatler sürebilir ve kişinin günlük işlevselliğini bozar.

7. Kronik Boşluk Hissi
Birey sıklıkla içsel bir boşluk duygusundan veya anlamsızlık hissinden şikayet eder. Bu durum sosyal etkileşimlerle geçici olarak hafifler.

8. Uygunsuz Öfke ve Öfke Kontrol Sorunları
Yoğun öfke patlamaları, bağırma veya fiziksel şiddet eğilimi ilişkilerde ciddi sorunlara yol açar.

9. Stresle İlişkili Paranoya veya Dissosiyatif Belirtiler
Gerçeklikten kopma hissi, şüphecilik veya geçici paranoid düşünceler stresli durumlarda ortaya çıkabilir.

Teşhis İçin Gereklilikler
DSM-5’e göre Borderline Kişilik Bozukluğu tanısı için yukarıdaki kriterlerden en az beşinin bulunması gerekir. Belirtilerin ergenlik döneminde başlaması ve farklı bağlamlarda (iş, aile, sosyal çevre) tutarlı şekilde görülmesi önemlidir.

Tedavi Yaklaşımları

• Diyalektik Davranış Terapisi (DBT): Duygu düzenleme ve stres toleransı becerilerini geliştirmeye odaklanır.
• Şema Terapi: Temel inanç ve davranış kalıplarını değiştirmeyi hedefler.
• İlaç Tedavisi: Antidepresanlar veya duygudurum düzenleyiciler eşlik eden depresyon veya anksiyeteyi yönetmek için kullanılabilir.

Önemli Notlar

• Borderline Kişilik Bozukluğu, doğru tedaviyle belirtilerin şiddetinin azaldığı bir bozukluktur.
• Erken teşhis ve psikoeğitim, nüksleri önlemede kritik rol oynar.
• Destek grupları ve aile terapisi, sosyal ilişkileri güçlendirmek için önerilir.