Bel fıtığı, omurgayı oluşturan kemikler arasındaki disklerin yırtılarak sinir köklerine baskı yapması sonucu ortaya çıkan yaygın bir sağlık sorunudur. Özellikle 30-50 yaş aralığındaki bireylerde sık görülen bu durum, şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açabilir. İşte bel fıtığının oluşum mekanizması ve dikkat edilmesi gerekenler:
Bel Fıtığının Anatomisi
Omurga, birbiri üzerine dizilmiş omur adı verilen kemiklerden oluşur. Her iki omur arasında, şok emici görevi gören ve disk adı verilen yastıkçıklar bulunur. Bu diskler, dış kısmında sert bir tabaka (anulus fibrosus) ve iç kısmında jel benzeri bir çekirdekten (nükleus pulpozus) oluşur. Zamanla veya ani zorlanmalarla dış tabakanın yırtılması sonucu iç çekirdek dışarı çıkarak sinir köklerine baskı yapar.
Bel Fıtığı Nasıl Gelişir?
- Disk Yıpranması: Yaşlanma, uzun süreli kötü postür veya tekrarlayan hareketler diskin esnekliğini kaybetmesine neden olur.
- Ani Zorlanma: Ağır kaldırma, ters hareket veya travma sonucu dış tabaka yırtılır.
- Sinir Baskısı: İç çekirdeğin omurilik kanalına kaymasıyla siyatik sinir gibi yapılar sıkışır.
Risk Faktörleri
- Yaş: 30 yaş sonrası disklerde su kaybı başlar.
- Meslekler: Ağır fiziksel işlerde çalışanlar (inşaat işçileri, hemşireler).
- Obezite: Fazla kilo omurgaya ek yük bindirir.
- Sigara: Disklerin beslenmesini bozar.
- Genetik Yatkınlık: Ailede bel fıtığı öyküsü.
Belirtileri Nelerdir?
- Belden kalçaya ve bacağa yayılan keskin ağrı (siyatik),
- Ayaklarda uyuşma veya karıncalanma,
- İleri vakalarda idrar tutamama veya kas güçsüzlüğü.
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Düz bacak kaldırma testi gibi nörolojik değerlendirmeler.
- MR Görüntüleme: Disk yapısını ve sinir sıkışmasını net olarak gösterir.
- EMG: Sinir iletim hızını ölçerek hasarın derecesini belirler.
Tedavi Seçenekleri
- Konservatif Tedavi:
- İstirahat ve ağrı kesiciler (NSAİİ’ler),
- Fizik tedavi (lazer, sıcak-soğuk uygulama),
- Epidural steroid enjeksiyonları.
- Cerrahi Tedavi: Mikrodiskektomi veya endoskopik yöntemlerle sinir üzerindeki baskı kaldırılır.
Korunma İpuçları
- Dizleri bükerek ağırlık kaldırmak,
- Uzun süre otururken bel destek yastığı kullanmak,
- Karın ve sırt kaslarını güçlendiren egzersizler yapmak,
- Kilo kontrolü sağlamak.
Sık Sorulan Sorular
- Bel fıtığı kendiliğinden geçer mi? Hafif vakalarda 6-12 haftada düzelme görülebilir.
- Ameliyat ne zaman gereklidir? İdrar tutamama veya ilerleyici kas güçsüzlüğü varsa acil cerrahi planlanır.
- Yürümek ağrıyı artırır mı? Kısa yürüyüşler ağrıyı azaltabilir, ancak uzun süreli aktivitelerden kaçınılmalıdır.
