Adet görememe (amenore) ve kilo değişimleri arasındaki ilişki, pek çok kadının merak ettiği bir konudur. Hormonal dengeler, metabolizma ve üreme sağlığı birbiriyle yakından bağlantılı olduğundan, adet düzensizlikleri ile kilo alımı veya kaybı sıklıkla bir arada görülebilir. Bu yazıda, "Adet olamama kilo yapar mı?" sorusunu bilimsel verilerle ele alıyoruz.

Adet Olamamanın (Amenore) Temel Nedenleri
Amenore, primer (hiç adet görmeme) veya sekonder (en az 3 ay adet kesilmesi) olarak sınıflandırılır. Yaygın nedenler arasında:

• Polikistik Over Sendromu (PKOS),
• Tiroid bozuklukları (hipotiroidi/hipertiroidi),
• Aşırı stres veya hipotalamik disfonksiyon,
• Obezite veya aşırı zayıflık,
• Hormon salgılayan tümörler yer alır.

Kilo Alımı ve Adet Düzensizliği İlişkisi
Kilo artışı, özellikle bel çevresinde yağ birikimi, insülin direncini tetikleyebilir. Bu durum PKOS’lu kadınlarda androjen (erkeklik hormonu) seviyelerini yükselterek yumurtlama bozukluklarına ve adet kesilmesine yol açar. Ayrıca, obezite sıklıkla östrojen dengesizliğine neden olur. Yağ dokusunda üretilen östrojen, hipofiz bezini baskılayarak yumurtlamayı durdurabilir.

Kilo Kaybı Adetleri Düzenler Mi?
PKOS tanılı ve fazla kilolu kadınlarda %5-10 oranında kilo kaybı, insülin direncini azaltarak adetlerin normale dönmesine yardımcı olur. Örneğin, 80 kg bir hasta 4-8 kg verdiğinde, hormon seviyelerinde iyileşme gözlemlenebilir. Ancak aşırı zayıflık (BMI <18.5) da hipotalamik amenoreye neden olarak adetleri durdurabilir.

Adet Olamama Kilo Aldırır Mı?
Adet görememe doğrudan kilo aldırmaz ancak altta yatan nedenler kilo artışına yol açabilir. Örneğin:

• Hipotiroidi: Metabolizmayı yavaşlatarak kilo alımına neden olur.
• PKOS: İnsülin direnci, açlık atakları ve abdominal yağlanmayı artırır.
• Stres: Kortizol hormonu yağ depolanmasını tetikleyebilir.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

• 3 aydan uzun süre adet göremiyorsanız,
• Kilo artışıyla birlikte tüylenme veya sivilce şikayetiniz varsa,
• Ani kilo kaybı yaşadıysanız mutlaka bir jinekolog ve endokrinoloji uzmanına danışın.

Tedavi ve Yaşam Tarzı Önerileri

• Diyet: Glisemik indeksi düşük besinler (tam tahıllar, sebzeler) insülin direncini kırar.
• Egzersiz: Haftada 150 dakika orta tempolu aktivite (yürüyüş, yüzme) metabolizmayı düzenler.
• İlaç Tedavisi: Doktor kontrolünde metformin (PKOS’ta) veya hormon ilaçları kullanılabilir.

Sık Sorulan Sorular

• Adet düzensizliği olanlar nasıl beslenmeli?
  Rafine şeker ve trans yağlardan uzak durun; lifli gıdalar ve protein ağırlıklı beslenin.
• Kilo vermek adetleri başlatır mı?
  Evet, PKOS’lu hastalarda kilo kaybı %70 oranında adet düzenini iyileştirir.
• Stres adet kesilmesine neden olur mu?
  Kronik stres, hipotalamusu baskılayarak hipotalamik amenoreye yol açabilir.

Adet olamama ve kilo ilişkisi, kişiye özel faktörlerle şekillenir. Doğru teşhis ve multidisipliner yaklaşımla bu sorunun üstesinden gelmek mümkündür.