KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), nefes darlığı ve solunum yetmezliğiyle karakterize ilerleyici bir akciğer hastalığıdır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, dünya genelinde ölüm nedenleri arasında 3. sırada yer alır ve 65 yaş üstü bireylerde engelliliğin önde gelen sebeplerindendir. Bu hastalıkta hava yollarında kalıcı daralma ve alveollerin yıkımı, oksijen alımını ciddi şekilde kısıtlar.

KOAH’ın Temel Nedenleri ve Risk Faktörleri
Sigara kullanımı, vakaların %90’ından sorumlu en önemli risk faktörüdür. 20 yıl boyunca günde bir paket sigara içenlerde KOAH gelişme riski %50’yi aşar. Mesleki maruziyetler (madencilik, tekstil, kimya sektöründe toz ve kimyasallara uzun süreli temas), genetik yatkınlık (alfa-1 antitripsin eksikliği) ve hava kirliliği diğer önemli nedenler arasında yer alır. Kırsal bölgelerde odun/tezek dumanına maruz kalan kadınlarda da sık görülür.

Belirtiler ve Hastalığın Seyri

• Kronik öksürük (3 aydan uzun süren ve balgamla seyreden)
• Nefes darlığı (başlangıçta merdiven çıkarken, ilerleyen dönemde istirahatte bile)
• Hırıltılı solunum ve göğüste sıkışma hissi
• Sık solunum yolu enfeksiyonları
• İleri evrede kilo kaybı ve kas güçsüzlüğü
  Belirtiler genellikle 40 yaş sonrası belirginleşir. Hastalığın şiddeti GOLD kriterlerine göre evrelendirilir: Evre 1’de hafif semptomlar görülürken, Evre 4’te oksijen bağımlılığı gelişir.

Teşhis Yöntemleri
Solunum fonksiyon testleri (SFT) tanıda altın standarttır:

• Spirometri: FEV1/FVC oranının <%70 olması
• Diffüzyon Testi (DLCO): Gaz değişim kapasitesinin ölçülmesi
• 6 Dakika Yürüme Testi: Fonksiyonel kapasitenin değerlendirilmesi
  Akciğer grafisi ve yüksek rezolüsyonlu BT, amfizem bulgularını ve eşlik eden hastalıkları tespit etmek için kullanılır.

Tedavi Yaklaşımları

• Farmakolojik Tedavi:
  • Uzun etkili bronkodilatörler (Tiotropium, Salmeterol)
  • İnhale kortikosteroidler (Şiddetli vakalarda LABA/ICS kombinasyonu)
  • PDE4 inhibitörleri (Roflumilast – kronik bronşitte atak sıklığını %20 azaltır)
• Oksijen Tedavisi: Hipoksemik hastalarda günde 15 saat oksijen (sağkalımı 6 yıla kadar uzatır)
• Pulmoner Rehabilitasyon: Solunum egzersizleri, fizik kondisyon eğitimi ve beslenme danışmanlığı
• Cerrahi: İleri amfizemde akciğer hacim küçültme cerrahisi veya transplantasyon

KOAH Alevlenmelerini Önleme Stratejileri

• Sigaranın bırakılması (Nikotin replasman tedavileri ve vareniklin ile başarı oranı %40)
• Yıllık grip ve 5 yılda bir pnömokok aşısı
• Hava kirliliğinin yoğun olduğu günlerde dışarı çıkmama
• Nefes egzersizleri (Pursed-lip breathing)

Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Diyette antioksidan zengini besinler (ıspanak, ceviz, yaban mersini) ve yüksek protein alımı kas kaybını önler. Haftada 3 kez 30 dakika tempolu yürüyüş, solunum kapasitesini %15 artırır. Ev içi nem oranının %30-50 arasında tutulması solunum yollarını korur.

Acil Durum İşaretleri

• Dudaklarda morarma
• Konuşurken nefes nefese kalma
• Kalp atım hızında ani artış
  Bu belirtilerde acil servise başvurulmalıdır. Hastalığın takibi göğüs hastalıkları uzmanı tarafından yapılır.