Gebelikte PUPPP (Pruritic Urticarial Papules and Plaques of Pregnancy), hamilelerde kaşıntılı kızarıklık ve kabarıklıklarla karakterize yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. Genellikle ilk gebeliklerde ve çoğul hamileliklerde son trimesterde ortaya çıkar. Bu durum bebeğe zarar vermese de annenin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkiler.
PUPPP Nedir?
PUPPP, gebeliğin kaşıntılı ürtikeryal papülleri ve plakları anlamına gelir. Genellikle karın çatlakları üzerinde başlayıp kalçalara, uyluklara ve kollara yayılan kırmızı kabarıklıklarla tanınır. Nadiren yüz ve avuç içlerini etkiler. Çoğunlukla doğumdan birkaç gün sonra kendiliğinden kaybolur.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
- Döküntü Özellikleri: Küçük kırmızı papüllerin birleşerek plak oluşturması
- Kaşıntı Şiddeti: Özellikle geceleri artan dayanılmaz kaşıntı
- Yayılım Paterni: Göbek çevresinden başlayıp vücuda yayılması
- Tanı: Klinik muayene ile konulur. Karaciğer fonksiyon testleri ve kan sayımı ile diğer kaşıntı nedenleri (kolestaz gibi) ekarte edilir.
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- Çoğul Gebelikler: İkiz veya üçüz gebeliklerde risk 10 kat artar
- Hızlı Kilo Alımı: Cildin aşırı gerilmesi
- İlk Gebelik: Vakaların %70’i ilk hamilelikte görülür
- Fetal Cinsiyet: Erkek bebek taşıyanlarda daha sık
Tedavi Seçenekleri
- Topikal Tedaviler:
- Orta-yüksek güçlü kortikosteroid kremler (günde 2 kez)
- Mentollü nemlendiriciler ve soğuk kompres
- Sistemik Tedaviler:
- Oral antihistaminikler (klorfeniramin)
- Şiddetli vakalarda kısa süreli prednizon kullanımı
- Doğal Yöntemler:
- Yulaf ezmesi banyoları
- Aloe vera jeli uygulamaları
Kaşıntı Yönetimi İçin Pratik Öneriler
- Pamuklu, bol giysiler tercih edilmeli
- Sıcak suyla banyo yapılmamalı
- Parfümlü sabun ve losyonlardan kaçınılmalı
- Buz torbası uygulaması kaşıntıyı geçici rahatlatır
Doğum Sonrası Seyir
Döküntüler genellikle doğumdan 1-2 hafta sonra tamamen kaybolur. Ancak %15-20 vakada sezaryen sonrası yara bölgesinde yeni lezyonlar çıkabilir. Nadiren emzirme döneminde tekrarlayabilir.
Ne Zaman Endişelenmeli?
- Karaciğer enzimlerinde yükselme
- Sarılık belirtileri
- Şiddetli karın ağrısı
- Kan değerlerinde anormallik
Bu durumlarda gebelik kolestazı şüphesiyle acil karaciğer fonksiyon testi yapılmalıdır.
Doktor Kontrolleri
Dermatoloji ve kadın doğum uzmanı işbirliğiyle takip edilmeli. Haftalık karaciğer fonksiyon testleri ile fetal iyilik hali NST ile değerlendirilmeli.
