Biotin (B7 vitamini), suda çözünen ve vücudun temel metabolik süreçlerinde kilit rol oynayan bir vitamindir. Saç, cilt ve tırnak sağlığıyla ilişkilendirilse de aslında enerji üretimi, yağ sentezi ve gen ifadesi gibi hayati fonksiyonlar için gereklidir.
Biotinin Vücuttaki Temel İşlevleri
Biotin, karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasında koenzim görevi görür. Besinlerden enerji üretimini sağlayan pirüvat karboksilaz gibi enzimlerin yapısına katılır. DNA düzenlenmesinde histon adı verilen proteinleri modifiye ederek gen ekspresyonunu etkiler. Aynı zamanda keratin sentezini destekleyerek saç ve tırnak yapısını güçlendirir.
Biotin Eksikliği Belirtileri ve Risk Grupları
Eksiklik nadir görülse de uzun süreli antibiyotik kullanımı, bağırsak emilim bozuklukları veya genetik biotinidaz eksikliği risk faktörleridir. Saç dökülmesi, tırnak kırılması, ciltte pullu kızarıklıklar, göz kuruluğu, kas ağrıları ve periferik nöropati gibi semptomlar gelişebilir. Hamilelerde eksiklik fetal gelişimi etkileyebilir.
Doğal Biotin Kaynakları
- Yumurta sarısı (pişmiş)
- Sığır karaciğeri
- Maya
- Somon ve sardalya
- Avokado ve tatlı patates
- Badem ve ay çekirdeği
- Tam tahıllar
Besinlerdeki biotin, aşırı işleme ve uzun süreli pişirmeyle bozulabilir.
Takviye Kullanımı ve Dozaj
Günlük önerilen alım miktarı yetişkinlerde 30-100 mcg’dir. Saç-tırnak sağlığı için kullanılan takviyeler genellikle 2.500-10.000 mcg içerir. Biotinidaz eksikliği olanlarda tedavi dozu günde 5-20 mg’a çıkabilir. Takviyelerin sabah aç karnına alınması emilimi artırır.
Tıbbi Kullanım Alanları
- Saç dökülmesi (telogen effluvium) ve kırılgan tırnak tedavisi
- Diyabetik nöropatide kan şekeri regülasyonu
- Multipl sklerozda miyelin kılıf sentezini destekleme
- Gebelikte fetal gelişimin desteklenmesi
Yan Etkiler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yüksek dozlarda (günde >10.000 mcg) sivilce benzeri döküntü ve idrarda yalancı düşük TSH seviyeleri görülebilir. Laboratuvar testlerinden 72 saat önce kesilmesi önerilir. Antikonvülzan ilaçlarla etkileşime girebilir.
Bilimsel Veriler Işığında Etkinlik
2022’de yapılan randomize kontrollü bir çalışmada, 3.000 mcg biotin takviyesinin 6 ay sonunda kadınlarda saç yoğunluğunu %32 artırdığı gözlemlendi. Ancak genetik saç dökülmesinde (androjenik alopesi) etkisi sınırlıdır.
Özel Durumlarda Kullanımı
Hamilelikte günlük 30-35 mcg, emzirme döneminde 35 mcg alım önerilir. Çocuklarda dozaj yaşa bağlı olarak 5-25 mcg arasında değişir. Vegan beslenenler biotin seviyelerini düzenli kontrol ettirmelidir.
