Ateşli havale, genellikle 6 ay ile 5 yaş arası çocuklarda yüksek ateşe bağlı olarak ortaya çıkan nöbetlerdir. Bu durum, ebeveynler için korkutucu olsa da çoğunlukla kalıcı hasar bırakmaz ve çocukların yaklaşık %5’inde görülür. İşte ateşli havale hakkında bilinmesi gereken tüm detaylar:
Ateşli Havale Nedir?
Ateşin ani yükselmesiyle beyindeki elektriksel aktivitenin bozulması sonucu ortaya çıkan nöbetlerdir. Genellikle 38°C’nin üzerindeki ateşle tetiklenir. Basit ve kompleks olmak üzere iki türü vardır. Basit ateşli havaleler 15 dakikadan kısa sürer ve tüm vücutta kasılma görülür. Kompleks havaleler ise 15 dakikadan uzun sürebilir, vücudun sadece bir bölümünü etkileyebilir ve 24 saat içinde tekrarlayabilir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Ateşli havaleler, çocuğun ateşe olan genetik yatkınlığı ile ilişkilidir. Enfeksiyonlar (özellikle viral üst solunum yolu enfeksiyonları) en sık tetikleyicidir. Risk faktörleri arasında ailede ateşli havale öyküsü, kreşe giden çocuklar (sık enfeksiyon geçirme) ve düşük doğum ağırlığı sayılabilir.
Belirtileri
- Vücutta genel kasılma ve titreme
- Bilinç kaybı veya boş bakışlar
- Kol ve bacaklarda istemsiz hareketler
- Ağız çevresinde morarma
- İdrar veya dışkı kaçırma
- Nöbet sonrası uyku hali veya huzursuzluk
Teşhis Yöntemleri
Tanıda öncelikle nöbetin ateşle ilişkisi değerlendirilir. Doktor, çocuğun öyküsünü alır ve fizik muayene yapar. Menenjit gibi ciddi enfeksiyonları ekarte etmek için gerekirse lomber ponksiyon yapılabilir. EEG veya beyin MR’ı gibi görüntüleme yöntemleri genellikle basit ateşli havalelerde gereksizdir.
Tedavi Yaklaşımları
- Ateş Düşürme: Parasetamol veya ibuprofen ile ateş kontrolü
- Nöbet Sırasında: Çocuğu yan çevirerek solunum yolunu açık tutmak, ağza bir şey sokmamak
- Uzun Süreli Nöbetlerde: Doktor gözetiminde diazepam rektal fitil veya IV lorazepam
- Tekrarlayan Havalelerde: Profilaktik ilaç tedavisi (nadiren)
Nöbet Sırasında İlk Yardım Adımları
- Çocuğu yumuşak bir zemine yan yatırın
- Boynunu sıkan giysileri gevşetin
- Ağzını açmaya veya dilini çekmeye çalışmayın
- Nöbetin süresini kronometre ile ölçün
- Nöbet sonrası çocuğu doktora götürün
Korunma ve Prognoz
Ateşli havalelerin tekrarlama riski %30-50’dir. Ateşi hızlı yükselen çocuklarda ateş düşürücüler ve ılık duş önerilir. Çocukların %98’inde 6 yaşından sonra nöbetler sona erer. Kalıcı nörolojik hasar veya epilepsi riski çok düşüktür.
Ne Zaman Acil Doktora Başvurulmalı?
- İlk kez nöbet geçiriyorsa
- Nöbet 5 dakikadan uzun sürerse
- Nöbet sonrası bilinç açılmazsa
- Solunum güçlüğü veya morarma varsa
- Tekrarlayan nöbetler olursa
Sık Sorulan Sorular
- "Ateşli havale beyin hasarı yapar mı?": Basit havalelerde risk yok denecek kadar azdır.
- "Aşılar havale sebebi olabilir mi?": Kızamık ve boğmaca aşıları ateşi tetikleyebilir, ancak risk aşılanmamaktan düşüktür.
- "Çocuğumu kreşe göndermeli miyim?": Tekrarlayan havaleler dışında kısıtlamaya gerek yoktur.
